Σύγχρονη ζιζανιολογία

Σύγχρονη ζιζανιολογία

Author: Ιωάννης Βασιλάκογλου, Κίτσιος Δήμας
ISBN: 9789603571407
Pages: 480
Format: 17 X 24
Binding: Paperback  
Pub. Year: 2021


Η επιστήμη της Ζιζανιολογίας αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρές προκλήσεις, όπως η διαρκής εμφάνιση νέων ειδών ζιζανίων, η ανάπτυξη βιότυπων ζιζανίων ανθεκτικών στα ζιζανιοκτόνα, η αδυναμία εξεύρεσης νέων μηχανισμών δράσης, οι δυσμενείς επιδράσεις των ζιζανιοκτόνων στο περιβάλλον και στους οργανισμούς μη στόχους και η κλιματική αλλαγή, όπου η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα και της θερμοκρασίας θα αυξήσει την ανταγωνιστική ικανότητα των περισσότερων ζιζανίων έναντι των καλλιεργούμενων φυτών.  Γίνεται αντιληπτό από παραγωγούς και γεωπόνους ότι η διαχείριση των ζιζανίων δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη χρήση των ζιζανιοκτόνων, αλλά απαιτείται και πολύ καλή γνώση της βιολογίας και οικολογίας των ζιζανίων, γνώση η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη εναλλακτικών των ζιζανιοκτόνων μεθόδων διαχείρισής τους σε διάφορα οικοσυστήματα. Σε αυτό ακριβώς στοχεύει το βιβλίο αυτό, που φιλοδοξεί να αποτελέσει χρήσιμο, αλλά και απαραίτητο, επιστημονικό βοήθημα για τους φοιτητές των γεωπονικών τμημάτων, τους γεωπόνους και οποιονδήποτε ασχολείται με τα ζιζάνια και τις επιδράσεις τους.  
Ειδικότερα στο βιβλίο αυτό περιγράφονται:
•   η βιολογία και οικολογία των ζιζανίων
•   ο ρόλος της γενετικής παραλλακτικότητας στην εξέλιξη των ζιζανίων
•    οι αλληλεπιδράσεις τους με τα καλλιεργούμενα φυτά
•    οι σύγχρονες μέθοδοι καταγραφής και διαχείρισης των ζιζανίων
•    οι τρόποι εισόδου, καθώς και οι μηχανισμοί δράσης και εκλεκτικότητας των ζιζανιοκτόνων
•    η τύχη και συμπεριφορά των ζιζανιοκτόνων στο έδαφος, καθώς και οι επιδράσεις τους στο περιβάλλον και στους οργανισμούς μη στόχους
•    οι μέθοδοι τυποποίησης των ζιζανιοκτόνων, τα μέσα εφαρμογής και οι αρχές σωστής ρύθμισης αυτών
•    η προέλευση της ανθεκτικότητας και οι μέθοδοι διαχείρισης αυτής
•    οι διαφορές μεταξύ μεταλλαγμένων και γενετικώς τροποποιημένων φυτών, καθώς και οι προοπτικές χρήσης τους


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ            
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1. Απώλειες γεωργικής παραγωγής
1.2. Έννοια του όρου ‘ζιζάνιο’
Βιβλιογραφία
2. ΒΙΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΊΑ ΖΙΖΑΝΊΩΝ
2.1. Χαρακτηριστικά ζιζανίων
2.2. Μορφολογικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό
 (αναγνώριση) των ζιζανίων
2.3. Κατάταξη ζιζανίων
2.3.1 Βιολογικός κύκλος
2.3.2. Οικολογικό περιβάλλον
2.3.3. Φυσιολογία
2.3.4. Επικινδυνότητα
2.3.5. Ζιζάνια-εισβολείς
2.4. Επιδράσεις ζιζανίων
2.4.1. Επιβλαβείς επιδράσεις
2.4.2. Ευεργετικές επιδράσεις
2.5. Μηχανισμοί επιβίωσης ζιζανίων
2.5.1. Αναπαραγωγή
2.6. Γενετική πληθυσμών ζιζανίων
2.6.1. Γενετική παραλλακτικότητα
2.6.2. Έκφραση γονιδίων και φαινοτυπική ποικιλομορφία
2.6.3. Τρόποι πολλαπλασιασμού
2.6.4. Εξέλιξη των πληθυσμών ζιζανίων
Βιβλιογραφία
3. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ ΖΙΖΑΝΊΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΎΜΕΝΩΝ ΦΥΤΏΝ
3.1. Παρεμβολή
3.2. Ανταγωνισμός
3.2.1. Χαρακτηριστικά φυτών και ανταγωνιστική ικανότητα
3.2.2. Δείκτες ανταγωνιστικής ικανότητας
8 Σύγχρονη Ζιζανιολογία
3.2.3. Μαθηματικά μοντέλα ανταγωνισμού
3.2.4. Παράγοντες που σχετίζονται με το καλλιεργούμενο φυτό
3.2.5. Παράγοντες που σχετίζονται με το ζιζάνιο
3.2.6. Παράγοντες του περιβάλλοντος
3.3. Αλληλοπάθεια
3.3.1. Αλληλοπάθεια μέσω γύρης
3.3.2. Αλληλοπάθεια και μυκόρριζα
3.3.3. Χημικές ομάδες αλληλοπαθητικών ουσιών
3.3.4. Μηχανισμός δράσης αλληλοπαθητικών ουσιών
3.3.5. Παραγωγή και απελευθέρωση αλληλοπαθητικών ουσιών
3.4. Ζιζάνια και περιβαλλοντικές μεταβολές
Βιβλιογραφία
4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ
4.1. Επισκόπηση ζιζανίων
4.2. Προληπτικά μέτρα
4.3. Φυσικές μέθοδοι
4.3.1. Βοτάνισμα
4.3.2. Κάψιμο
4.3.3. Κατάκλιση ή αποστράγγιση
4.3.4. Κατεργασία του εδάφους
4.3.5. Κοπή ζιζανίων
4.3.6. Κάλυψη εδάφους
4.3.7. Ηλιοαπολύμανση
4.3.8. Άλλες τεχνικές
4.4. Καλλιεργητικά μέτρα
4.4.1. Εναλλαγή καλλιεργειών
4.4.2. Επιλογή καλλιέργειας
4.4.3. Επιλογή κατάλληλης ποικιλίας
4.4.4. Συγκαλλιέργεια
4.4.5. Εποχή σποράς 4.4.6. Πυκνότητα, βάθος και αποστάσεις σποράς,
 προσανατολισμός σειρών
4.4.7. Λίπανση και άρδευση
4.5. Βιολογικές μέθοδοι
4.6. Χημικά μέσα
4.7. Ολοκληρωμένη Διαχείριση ζιζανίων
4.8. Ευφυής γεωργία και διαχείριση ζιζανίων
4.8.1. Μελλοντικός σχεδιασμός
4.8.2. Η αναγκαιότητα της ευφυούς γεωργίας
4.8.3. Τι αναμένεται από την ευφυή γεωργία
4.8.4. Ευφυής γεωργία για τον έλεγχο ζιζανίων
4.8.5. Τεχνικές ανίχνευσης ζιζανίων
4.8.6. Ανίχνευση ζιζανίων από εικόνες
4.8.7. Τεχνολογία εναέριας παρατήρησης
4.8.8. Ελεγχόμενος ψεκασμός ζωνών
4.8.9. Ευφυής γεωργία και μηχανικός έλεγχος ζιζανίων
4.8.10. Κατεύθυνση έρευνας
Βιβλιογραφία
5. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΤΩΝ
5.1. Απορρόφηση
5.1.1. Απορρόφηση από φύλλα και βλαστούς
5.1.2. Απορρόφηση από το έδαφος
5.2. Μετακίνηση
5.2.1. Μετακίνηση μέσω αγγείων
5.2.2. Μετακίνηση μέσω ηθμών
5.3. Βιοχημικές και φυσιολογικές μεταβολές των ζιζανιοκτόνων στα φυτά
5.3.1. Αδρανοποίηση
5.3.2. Μεταβολισμός
5.3.3. Απέκκριση
5.4. Δράση και εκλεκτικότητα ζιζανιοκτόνων
5.4.1. Προσκόλληση
5.4.2. Είσοδος
5.4.3. Μετακίνηση
5.4.4. Εκδήλωση δράσης
5.4.5. Προστατευτικές ουσίες ή παράγοντες ασφαλείας
5.5. Συνδυασμένη δράση ζιζανιοκτόνων
6. ΤΥΧΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ
6.1. Διεργασίες μετακίνησης των ζιζανιοκτόνων στο έδαφος
6.1.1. Προσρόφηση
6.1.2. Έκπλυση
10 Σύγχρονη Ζιζανιολογία
6.1.3. Εξάτμιση
6.1.4. Επιφανειακή απορροή
6.1.5. Απορρόφηση από φυτά
6.1.6. Αποδόμηση ζιζανιοκτόνων
6.2. Παραμονή των ζιζανιοκτόνων στο έδαφος
6.2.1. Παράγοντες που επηρεάζουν την παραμονή των ζιζανιοκτόνων
6.2.2. Πρόβλεψη παραμονής των ζιζανιοκτόνων στο έδαφος
6.3. Παράγοντες που επηρεάζουν τη δράση και εκλεκτικότητα των ζιζανιοκτόνων
 στο έδαφος
6.3.1. Χημικοί παράγοντες
6.3.2. Περιβαλλοντικοί παράγοντες
6.3.3. Βιολογικοί παράγοντες
6.3.4. Καλλιεργητικές τεχνικές
6.4. Υπολείμματα ζιζανιοκτόνων στο έδαφος
6.4.1. Τρόποι αποφυγής των υπολειμμάτων ζιζανιοκτόνων στο έδαφος
6.4.2. Προσδιορισμός υπολειμμάτων ζιζανιοκτόνων
6.4.3. Αντιμετώπιση υπολειμμάτων ζιζανιοκτόνων
Βιβλιογραφία
7. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΊ ΔΡΆΣΗΣ ΚΑΙ ΙΔΙΌΤΗΤΕΣ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΌΝΩΝ
7.1. Κατάταξη ζιζανιοκτόνων
7.2. Ζιζανιοκτόνα που αναστέλλουν φωτοχημικές διεργασίες
7.2.1. Αναστολείς της φωτοσύνθεσης στο φωτοσύστημα ΙΙ (PS II)
7.2.2. Ζιζανιοκτόνα που παρεμποδίζουν τη ροή ηλεκτρονίων
 στο φωτοσύστημα Ι (PS I)
7.2.3. Αναστολείς της οξειδάσης του πρωτοπορφυρινογόνου (PPG-O)
7.2.4. Αναστολείς της σύνθεσης καροτενοειδών στο στάδιο του αποκορεσμού
 του φυτοενίου (PDS)
7.2.5. Αναστολείς της 4-διοξυγενάσης του υδροξυφαινυλοπυροσταφυλικού
 (4-HPPD)
7.2.6. Αναστολείς σύνθεσης καροτενοειδών (άγνωστη θέση δράσης)
7.3. Ζιζανιοκτόνα που παρεμβαίνουν στο μεταβολισμό του κυττάρου
7.3.1. Αναστολείς της δράσης της καρβοξυλάσης του ακετυλο-συνενζύμου Α
 (ACCase)
7.3.2. Αναστολείς της δράσης της οξικογαλακτικής συνθάσης (ALS ή AHAS)
7.3.3. Αναστολείς της συνθετάσης του φωσφοενολοπυροσταφυλοσικιμικού
 (EPSPS)
7.3.4. Αναστολείς της συνθετάσης της γλουταμίνης (GS)
7.3.5. Αναστολείς της συνθετάσης του διυδροπτερικού (DHP)
7.3.6. Αναστολείς της βιοσύνθεσης των λιπιδίων (όχι μέσω ACCase)
7.4. Ζιζανιοκτόνα που παρεμποδίζουν την αύξηση του κυττάρου
7.4.1. Αναστολείς της συνάθροισης της μικροτουμπουλίνης
7.4.2. Αναστολείς της μίτωσης (δίχως δέσμευση μικροτουμπουλίνης)
7.4.3. Αναστολείς της κυτταροδιαίρεσης (αναστολή των VLCFAs)
7.4.4. Αναστολείς σχηματισμού κυτταρικών τοιχωμάτων (βιοσύνθεσης
 κυτταρίνης)
7.4.5. Αποδιοργανωτές των μεμβρανών
7.4.6. Ζιζανιοκτόνα με δράση συνθετικής αυξίνης
7.4.7. Αναστολείς της δράσης του ινδολοξικού οξέος (ΙΑΑ)
7.4.8. Αναστολείς βιοσύνθεσης νουκλεϊκών οξέων
7.5. Ζιζανιοκτόνα με άγνωστο μηχανισμό δράσης
Βιβλιογραφία
8. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ
 ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΜΗ ΣΤΟΧΟΥΣ
8.1. Οικολογικές αλλαγές ως αποτέλεσμα της χρήσης ζιζανιοκτόνων
8.2. Επιδράσεις σε μικροοργανισμούς του εδάφους
8.3. Ρύπανση περιβάλλοντος και τροφίμων
8.4. Ασφάλεια χρήσης ζιζανιοκτόνων
Βιβλιογραφία
9. ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΌΝΩΝ
9.1. Τυποποίηση και σκευάσματα
9.1.1. Τύποι σκευασμάτων ζιζανιοκτόνων
9.1.1.1. Στερεά σκευάσματα
9.1.1.2. Υγρά σκευάσματα
9.1.1.3. Άλλα σκευάσματα
9.1.2. Κριτήρια επιλογής κατάλληλου ζιζανιοκτόνου σκευάσματος
9.2. Μέσα εφαρμογής ζιζανιοκτόνων
9.2.1. Τύποι ψεκαστικών μηχανημάτων
9.2.2. Σχοινοδιαβρέκτης
9.2.3. Κριτήρια επιλογής ψεκαστικών μέσων (μηχανημάτων) για εφαρμογή
 ζιζανιοκτόνων
9.2.4. Είδη ακροφυσίων και τεχνική ρύθμισης ψεκαστικών μηχανημάτων
9.3. Η τεχνική του ψεκασμού
12 Σύγχρονη Ζιζανιολογία
9.3.1. Έλεγχος ψεκαστικού μέσου πριν τον ψεκασμό
9.3.2. Παράγοντες που επηρεάζουν την ομοιόμορφη κατανομή του ψεκαστικού
 υγρού κατά τον ψεκασμό
9.4. Μέτρα που λαμβάνονται κατά την εφαρμογή ζιζανιοκτόνων
9.5. Κατάταξη επεμβάσεων ζιζανιοκτόνων
9.6. Παράγοντες και τρόποι βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των ζιζανιοκτόνων
9.6.1. Σύνθεση χλωρίδας ζιζανίων
9.6.2. Πυκνότητα και στάδιο ανάπτυξης ζιζανίων
9.6.3. Συνθήκες περιβάλλοντος
9.6.4. Τεχνική εφαρμογής ζιζανιοκτόνου
Βιβλιογραφία
10. ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ ΣΤΑ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΑ
10.1. Ορολογία
10.2. Ομάδες ζιζανιοκτόνων στις οποίες αναπτύχθηκε ανθεκτικότητα
10.3. Τρόποι ανάπτυξης ανθεκτικότητας
10.4. Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη ανθεκτικότητας
10.4.1. Χαρακτηριστικά ζιζανίου που επηρεάζουν την ανθεκτικότητα
10.4.2. Χαρακτηριστικά ζιζανιοκτόνων που επηρεάζουν την ανθεκτικότητα
10.5. Επιπτώσεις από την ανάπτυξη ανθεκτικότητας
10.6. Μηχανισμοί ανθεκτικότητας
10.6.1. Τροποποίηση της θέσης δράσης του ζιζανιοκτόνου
10.6.2. Υπερπαραγωγή ενζύμου
10.6.3. Αύξηση του ρυθμού μεταβολισμού του ζιζανιοκτόνου
10.6.4. Άλλοι μηχανισμοί
10.6.5. Πολλαπλή ανθεκτικότητα
10.7. Διάγνωση της ανθεκτικότητας
10.8. Επιβεβαίωση της ανθεκτικότητας
10.9. Πρόληψη και διαχείριση της ανθεκτικότητας
10.9.1. Κατεργασία εδάφους
10.9.2. Αμειψισπορά
10.9.3. Αγρανάπαυση
10.9.4. Κάψιμο
10.9.5. Όψιμη σπορά
10.9.6. Ανταγωνιστική ικανότητα καλλιεργούμενων φυτών
10.9.7. Παρεμπόδιση σποροποίησης
10.9.8. Σπόρος απαλλαγμένος από σπόρους ζιζανίων
10.9.9. Ορθή χρήση ζιζανιοκτόνων
10.9.10. Εναλλαγή ζιζανιοκτόνων
10.9.11. Μείγματα ζιζανιοκτόνων
10.9.12. Επιφανειοδραστικές και συνεργιστικές ουσίες
10.9.13. Γενετικώς τροποποιημένες καλλιέργειες
10.9.14. Μεταλλαγμένα φυτά
10.9.15. Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία
11. ΓΕΝΕΤΙΚΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΦΥΤΑ
11.2. Μέθοδοι επιλογής γενετικού υλικού
11.2.1. Αξιοποίηση υπάρχουσας γενετικής παραλλακτικότητας
11.2.2. Επιλογή σε επίπεδο σπόρων
11.2.3. Επιλογή σε επίπεδο γύρης
11.2.4. Ιστοκαλλιέργεια
11.3. Τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία των γενετικώς
 τροποποιημένων φυτών με ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα
11.3.1. Agrobacterium tumefaciens
11.3.2. Βομβαρδισμός μορίων
11.3.3. Σύντηξη πρωτοπλαστών
11.3.4. Κλασική βελτίωση
11.3.5. CRISPR/Cas9
11.3.6. RNAi
11.3.7. Άλλες τεχνικές
11.4. Μηχανισμοί αντοχής των καλλιεργούμενων φυτών στα ζιζανιοκτόνα
11.4.1. Τροποποίηση θέσης δράσης του ενζύμου – στόχου
11.4.2. Μεταβολισμός ζιζανιοκτόνου
11.4.3. Προστατευτικές ουσίες
11.5. Διεθνής κατάσταση καλλιεργούμενων γενετικώς
 τροποποιημένων φυτών (ΓΤΦ)
11.6. Προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα ΓΤΦ
11.6.1. Υβρίδια αραβόσιτου
11.6.2. Ποικιλίες βαμβακιού
11.6.3. Ποικιλίες σόγιας και ελαιοκράμβης
11.7. Αποτελεσματικότητα ζιζανιοκτόνων στα ΓΤΦ
11.8. Τεχνολογικές, οικολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις της χρήσης ΓΤΦ
 11.8.1. Γενετικό υλικό ζιζανίων
 11.8.2. Μεταφορά γονιδίου ανθεκτικότητας
 11.8.3. Έκφραση γονιδίων
11.9. Προϋποθέσεις αποδοχής και καλλιέργειας ΓΤΦ
Βιβλιογραφία
ΟΡΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗ ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ
ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΌΣ ΚΎΚΛΟΣ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΑΙΌΤΕΡΩΝ ΖΙΖΑΝΊΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΝΤΏΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ