Τι θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών

Τι θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών

Συγγραφέας: Γιάννης Μανέτας
ISBN: 9789605242992
Σελίδες: 368
Σχήμα: 17 Χ 24
Εξώφυλλο: Μαλακό
Έτος έκδοσης: 2011


Γιατί η κίνηση είναι περιττή στα φυτά; Πώς κάνει σεξ και πώς αμύνεται ένας ακίνητος οργανισμός; Γιατί τα φυτά είναι ασύμμετρα και χωρίς σταθερό μέγεθος; Γιατί μερικά είναι πρακτικώς αθάνατα; Γιατί στον φυτικό κόσμο η δημιουργία κλώνων είναι καθημερινό φυσικό φαινόμενο; Με ποιον μηχανισμό καταφέρνουν τα φυτά να εκμεταλλεύονται μια πρακτικά ανεξάντλητη, εξωγήινη ενεργειακή πηγή; Με ποιον τρόπο ρυθμίζουν τη σύσταση της γήινης ατμόσφαιρας, τον υδρολογικό κύκλο, τη ροή της ύλης και της ενέργειας και, τελικά, το κλίμα; Γιατί τα φυτά δεν υπέστησαν στο παρελθόν μαζικές εξαφανίσεις, όπως τα ζώα; Πώς αντιλαμβάνονται τα φυτά τον έμβιο και άβιο κόσμο και πώς επικοινωνούν μεταξύ τους; Είναι, εν τέλει, τα φυτά ευφυείς οργανισμοί;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που πραγματεύεται τούτο το βιβλίο, σε μια προσπάθεια να πεισθεί ο αναγνώστης ότι κακώς τα φυτά θεωρούνται απλοί οργανισμοί χωρίς εμφανή συμπεριφορά και ευφυ?α, άρα και χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην πραγματικότητα θα εκπλαγεί τόσο ευχάριστα όσο η Αλίκη όταν έπεσε στη λαγότρυπα για να βρεθεί σ’ έναν κόσμο τόσο διαφορετικό από τον δικό μας.


Περιεχόμενα

Πρόλογος
1 Εισαγωγή στο θέμα: Τα φυτά δεν είναι λιγότερο περίπλοκα από τα ζώα, είναι απλώς διαφορετικά
2 Το βασικό σχέδιο οργάνωσης των φυτών και οι διαφορές του από το ζωικό αντίστοιχο
Τα φυτά είναι διατροφικώς αυτάρκη
Η διατροφική αυτάρκεια κάνει περιττή την κίνηση και καθορίζει το σχέδιο και την κατασκευή του σώματος των φυτών 41
Η έννοια του θανάτου στα φυτά 49
Τα φυτά ως αποκεντρωμένοι οργανισμοί με ενισχυμένη ανεξαρτησία των μερών 58
3 Πώς τα δένδρα προσεγγίζουν την αθανασία, και άλλα σχετικά ζητήματα 61
Οι ετήσιοι δακτύλιοι ως κλιματική μνήμη 62
Ελιξίρια μακροζωίας 67
Τα φυτά ως μηχανικοί του περιβάλλοντος 77
Η χημική ιστορία της ατμόσφαιρας, η φωτοσύνθεση και τα φυτά ως κυρίαρχοι παίκτες 87
Οι πλανητικές διαστάσεις μιας ενζυμικής αντίδρασης 97
Μέγεθος και ηλικία δεν σχετίζονται πάντοτε 106
Πόσο ψηλά μπορεί να φθάσει ένα δέντρο; 108
Διάρκεια ζωής και αθανασία των ειδών 119
4 Σύντομη εξελικτική ιστορία των φυτών 123
Ποιους οργανισμούς χαρακτηρίζουμε ως φυτά; 123
Η ζωή στον πλανήτηΓη πριν από την εμφάνιση των φυτών και μερικά κρίσιμα βιολογικά επεισόδια που τη διευκόλυναν 126
Απαραίτητες δομικές και λειτουργικές καινοτομίες για τον εποικισμό της ξηράς 136
Αλληλεπιδρώντα συστήματα: φυτά, κλίμα, ζώα, έδαφος 144
Βίαιες αναταράξεις και η εξελικτική σημασία τους 147
Γιατί δεν υπέστησαν τα φυτά μαζικές εξαφανίσεις; 152
Αναπαραγωγικές ιδιομορφίες των φυτών και αντίσταση στην εξαφάνιση 158
5 Το σεξ στους ακίνητους οργανισμούς 167
Ερμαφρόδιτα κατά τη μορφή αλλά φυλετικώς διαχωρισμένα, κυρίως κατά τη χημεία 167
Μοναχικότητα και αυτογονιμοποίηση 173
Όπως πάντα, το ετερόφιλο σεξ κοστίζει, αν και στα φυτά την αμοιβή παίρνει συνήθως ο μεσάζων 176
Χρώματα κι αρώματα 184
Εξαπάτηση και αφοσίωση 195
Γιατί τα φυτά φτιάχνουν δαπανηρούς καρπούς 203
Η μετανάστευση στα φυτά συμβαίνει στο στάδιο του εμβρύου 207
6 Ο κόσμος με τα μάτια των φυτών 213
Εν αρχή ην το φως 215
Τι «βλέπουν» τα φυτά; 220
Πώς μετρούν τον χρόνο τα φυτά; 230
Τι άλλο αντιλαμβάνονται τα φυτά; 235
7 Η άμυνα ενός ακίνητου οργανισμού 243
Η πολύπλοκη χημεία των φυτών καθορίζει τις διατροφικές συνήθειες των φυτοφάγων 243
Κόστος εξοπλισμών, αμυντικές στρατηγικές, συμμαχίες και αντισυμβατικός πόλεμος 255
Πώς επικοινωνούν τα φυτά μεταξύ τους; 275
8 Συμβιώσεις παντού 283
Η λεπτή ισορροπία μεταξύ συμβίωσης και παρασιτισμού 283
Η πολύ στενή συμβίωση παραμορφώνει 287
Το πρόβλημα του αζώτου στον πλανήτη Γη και μια συμβίωση φυτών και βακτηρίων με τεράστιες συνέπειες 290
Μύκητες και φυτά σ’ ένα υπόγειο διαδίκτυο 297
Ζώα που φωτοσυνθέτουν ή ένα εξελικτικό επεισόδιο εν τω γεννάσθαι 300
9 Παραβιάσεις του βασικού βιολογικού τύπου 307
Σαρκοφάγα φυτά 307
Κινούμενα φυτά 314
10 Είναι τα φυτά ευφυείς οργανισμοί, εν τέλει; 317
Προς έναν βιολογικό ορισμό της ευφυΐας 317
Παραδείγματα ευφυών φυτικών αντιδράσεων 319
Αυτοαναγνώριση και λήψη αποφάσεων 328
Mνήμη; 332
Επίλογος: Ένας φόρος τιμής στον Δαρβίνο 335
Βιβλιογραφία 351
Ευρετήριο 359