Το μύρτιλλο

Το μύρτιλλο
(ή Μπλούμπερρυ, Blueberry)

Συγγραφέας: Κάσσανδρος Γάτσιος
ISBN: 9789607667410
Σελίδες: 144
Σχήμα: 17 Χ 24
Εξώφυλλο: Μαλακό
Έτος έκδοσης: 2010


Το μύρτιλλο είναι ένα φυτό που περιλαμβάνει πολλά είδη με μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση. Στην Ευρώπη υπάρχουν πολλά αυτοφυή είδη μύρτιλλου, με πιο γνωστά το Vaccinium myrtillus και το Vaccinium uliginosum, τα οποία απαντώνται με τη μορφή χαμηλού θάμνου μέσα στα δάση. Στη Βόρεια Αμερική το πιο γνωστό είδος χαμηλού θαμνώδους μύρτιλλου είναι το Vaccinium angustifolium που βρίσκεται μέσα στα δάση σε άγρια μορφή. Στην Αμερική, επίσης, υπάρχει και ένα είδος μύρτιλλου που έχει υψηλή ανάπτυξη κορμού, είναι το Vaccinium corymbosum var. Ashei το οποίο έχει επικρατήσει να ονομάζεται μπλούμπερρυ (Blueberry). Το είδος αυτό είναι το μύρτιλλο που κυρίως καλλιεργείται σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το μύρτιλλο καλλιεργείται για τους καρπούς του που καταναλώνονται ως νωποί αλλά και ως καταψυγμένοι ή και μεταποιημένοι. Η γενική τάση που υπάρχει σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι να αυξάνονται συνεχώς οι καλλιεργούμενες εκτάσεις με το μπλούμπερρυ, δηλαδή το μύρτιλλο υψηλής ανάπτυξης (Vaccinium corymbosum). Επίσης παρατηρείται συνεχής αύξηση της καταναλώσεως των προϊόντων του μύρτιλλου αυτού. Στην αύξηση αυτή, μεγάλο ρόλο παίζουν τα νέα προϊόντα με βάση το μύρτιλλο τα οποία η μεταποιητική βιομηχανία παρουσιάζει συνεχώς στην κατανάλωση και τα οποία κυκλοφορούν στις διεθνείς αγορές. Πολύ σημαντικοί παράγοντες της ανάπτυξης της κατανάλωσης των προϊόντων του μύρτιλλου αποτελούν επίσης οι πολύτιμες θεραπευτικές του ιδιότητες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έγιναν ευρέως γνωστές μέσα από διάφορες επιστημονικές μελέτες.
Σήμερα το 85% της παγκόσμιας παραγωγής του μύρτιλλου (μπλούμπερρυ) παράγεται στη Β. Αμερική από τις ΗΠΑ και τον Καναδά ενώ η Ευρώπη είναι ελλειμματική στο μύρτιλλο, αν και η κατανάλωσή του διαρκώς αυξάνεται. Η χώρα μας με το εξαιρετικό εδαφοκλιματικό της περιβάλλον και τη μεγάλη της ηλιοφάνεια μπορεί να αναπτύξει τη νέα αυτή καλλιέργεια και να αποτελέσει μία από τις σημαντικότερες χώρες παραγωγής του μπλούμπερρυ στην Ευρώπη. Οι πληροφορίες που δίνονται με το βιβλίο αυτό αποσκοπούν να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση αυτή.

Περιεχόμενα:

Πρόλογος 9
Κεφάλαιο 1: Γενικά στοιχεία
Α. Η καλλιέργεια του μύρτιλλου στον κόσμο 11
Β. Η οικολογία του μύρτιλλου 12
Γ. Οι χρήσεις του μύρτιλλου 14
Δ. Η εμπορία του μύρτιλλου 14
Κεφάλαιο 2: Τα βοτανικά στοιχεία του φυτού
Α. Κατάταξη και ταξινόμηση 17
Β. Τα διάφορα είδη του μύρτιλλου 18
1. Το άγριο ή αυτοφυές Μύρτιλλο χαμηλής ανάπτυξης (Vaccinium myrtillus L.) 18
2. Το καλλιεργούμενο Μύρτιλλο ή μπλούμπερρυ ή μύρτιλλο υψηλής ανάπτυξης
ή μύρτιλλο σε κορύμβους (Vaccinium corymbosum) 19
3. Τα καλλιεργούμενα «νάνα» Μύρτιλλα (Vaccinium angustifolium & V. myrtilloides) 20
Κεφάλαιο 3: Η καλλιέργεια του μπλούμπερρυ
Α. Φυσιολογία και παράγοντες που επιδρούν στην επιτυχία της καλλιέργειας 21
1. Η ανάπτυξη της βλαστήσεως του φυτού 21
2. Το ριζικό σύστημα 23
3. Η άνθηση και η καρποφορία 24
3.1. Η άνθηση 24
3.2. Η καρποφορία 25
4. Η διαφοροποίηση των οφθαλμών 26
Β. Η εγκατάσταση της καλλιέργειας του μπλούμπερρυ 27
1. Η επιλογή της τοποθεσίας εγκατάστασης 27
2. Οι κλιματικοί παράγοντες 27
3. Το έδαφος 27
3.1. Η οξύνιση του εδάφους 28
3.2. Τα βελτιωτικά του εδάφους σαν εδαφοκάλυψη 30
3.3. Τα μυκόρριζα 31
4. Οι υδατικές ανάγκες του φυτού 32
Γ. Οι τεχνικές της καλλιέργειας 34
1. Η προετοιμασία του εδάφους 34
2. Η φύτευση 37
2.1. Φύτευση σε «σαμάρια» 40
3. Η λίπανση 40
3.1. Το άζωτο 42
3.2. Ο φωσφόρος και το κάλιο 47
3.3. Το ασβέστιο και το μαγνήσιο 48
3.4. Ο σίδηρος, το βόριο, ο ψευδάργυρος, ο χαλκός 49
3.5. Η ανάλυση του εδάφους και η φυλλοδιαγνωστική 50
3.6. Συμπτώματα από την έλλειψη ή περίσσεια θρεπτικών στοιχείων 52
3.7. Η διαφυλλική λίπανση 54
3.8. Η υδρολίπανση 55
4. Η άρδευση 55
5. Το κλάδεμα 59
5.1. Για ποιο λόγο πρέπει να γίνεται το κλάδεμα 60
5.2. Η φυσιολογία του φυτού και η επίδραση του κλαδέματος 62
5.3. Η κατάλληλη εποχή για το κλάδεμα 63
5.4. Το κλάδεμα των νεαρών φυτών 63
5.5. Το κλάδεμα των ώριμων φυτών 63
5.6. Μερικές παρατηρήσεις όσον αφορά το κλάδεμα του μπλούμπερρυ 64
6. Η καταπολέμηση των ζιζανίων 65
6.1. Η ζιζανιοκτονία με μεθόδους πρόληψης 66
6.2. Η καταπολέμηση των ζιζανίων με καλλιεργητικές μεθόδους 66
6.3. Η καταπολέμηση των ζιζανίων με βιολογικές μεθόδους 67
6.4. Η καταπολέμηση των ζιζανίων με μηχανικές μεθόδους 67
6.5. Η καταπολέμηση των ζιζανίων με χημικές μεθόδους 67
Γ. Οι ποικιλίες του μπλούμπερρυ 71
1. Ποικιλίες κατάλληλες για ψυχρότερα κλίματα, τύπου Northern Highbush 72
1.1. Πρώιμες ποικιλίες 72
1.2. Ημι-Πρώιμες ποικιλίες 72
1.3. Μεσο-Πρώιμες ποικιλίες 73
1.4. Μεσο-όψιμες ποικιλίες 74
1.5. Όψιμες- πολύ όψιμες ποικιλίες 76
2. Ποικιλίες για ηπιότερα κλίματα, τύπου Southern Highbush και Rabbiteye 76
3. Άλλες ποικιλίες 78
Κεφάλαιο 4: Ο πολλαπλασιασμός του μπλούμπερρυ
Α. Εγγενής πολλαπλασιασμός 79
Β. Αγενής πολλαπλασιασμός 79
1. Με μοσχεύματα 79
1.1. Πολλαπλασιασμός με χλωρά μοσχεύματα 80
1.2. Πολλαπλασιασμός με ξυλώδη μοσχεύματα 81
2. Μικροπολλαπλασιασμός 82
Κεφάλαιο 5: Ασθένειες και εχθροί του μπλούμπερρυ
Α. Οι κυριότερες ασθένειες 83
1. Ο ιός του νεκρωτικού μαυρίσματος (BIScV) 83
2. Η φαιά σήψη (Botrytis cinerea) 84
3. Ανθράκνωση (Colletotrichum gloeosporioides, Colletotrichum acutatum) 85
4. Βακτηριακό κάψιμο (Pseudomonas syringae pv. syringa) 86
5. Μονίλια (Monilinia vaccinii-corymbosi) 87
Β. Οι μικρότερης σημασίας ασθένειες 88
1. Αλτερνάρια (Alternaria alternata και άλλα παρόμοια είδη) 88
2. Προσβολές από διάφορους ιούς 88
3. Ιός του γένους Ilarvirus του μύρτιλλου (BSIV) 89
4. Καρκίνος του λαιμού (Agrobacterium tumefaciens) 89
5. Βακτηριακό έλκος (Gordonia cassandrae, Fusicoccum putrefaciens) 90
6. Φόμοψη (Phomopsis vaccinii) και Βοτρυοσφαίρια (Botryosphaeria spp.) 91
7. Φυτόφθορα των ριζών και του λαιμού (Phytophthora cinnamomi) και άλλα είδη 91
Γ. Τα έντομα και τα ακάρεα που προσβάλουν το μπλούμπερρυ 92
1. Η Αφίδα του μπλούμπερρυ (Ericaphis fimbriata) και άλλα είδη 92
2. Η μύγα του μπλούμπερρυ (Rhagoletis mentax) 93
3. Διάφορα έντομα εδάφους 94
4. Διάφορα κοκκοειδή (Quadraspidiotus spp., Lecanium spp.) 94
Δ. Η αντιμετώπιση των πτηνών που προσβάλουν το μπλούμπερρυ 95
Ε. Η αντιμετώπιση διάφορων άλλων εχθρών του μπλούμπερρυ 97
1. Τυφλοπόντικες 97
2. Σαλιγκάρια 97
Κεφάλαιο 6: Συγκομιδή και μετασυλλεκτικοί χειρισμοί
Α. Η συγκομιδή της παραγωγής 99
Β. Οι μετασυλλεκτικοί χειρισμοί της παραγωγής 101
1. Η διαλογή και η συσκευασία 101
2. Η συντήρηση των καρπών του μπλούμπερρυ 101
2.1. Συντήρηση σε ψυκτικούς θαλάμους 101
2.2. Συντήρηση σε θαλάμους ελεγχόμενης ατμόσφαιρας 102
2.3. Έλεγχος της ποιότητας, Κανονισμός CCE-ONU FFV-07 103
Κεφάλαιο 7: Η οικονομικότητα της καλλιέργειαςτου μπλούμπερρυ
Α. Τα οικονομικά στοιχεία της καλλιέργειας 107
Β. Ο προϋπολογισμός της εγκατάστασης του μπλούμπερρυ 109
Γ. Οικονομικά αποτελέσματα καλλιέργειας ενός στρέμματος 110
Κεφάλαιο 8: Η θρεπτική και φαρμακευτική σημασία του μπλούμπερρυ
Α. Η χημική του σύνθεση 111
Β. Η φαρμακευτική χρήση 115
1. Αντιοξειδωτική δράση, προστασία από καρδιοαγγειακές ασθένειες 115
2. Οι καρποί του μπλούμπερρυ και ο καρκίνος 115
3. Εναντίον της γήρανσης και των νευρο-εκφυλιστικών ασθενειών 116
4. Το μπλούμπερρυ σαν καρδιοτονωτικό 116
5. Το μπλούμπερρυ βελτιώνει την όραση 116
6. Το μπλούμπερρυ και οι διαταραχές του πεπτικού συστήματος 117
7. Προστασία του ουρολογικού συστήματος από λοιμώξεις 117
8. Αποτελεσματικό εναντίον του διαβήτη και της παχυσαρκίας 117
9. Το μπλούμπερρυ παρουσιάζει φαινόμενα τοξικότητας; 118
Γ. Μη φαρμακευτική χρήση 119
Κεφάλαιο 9: Η μεταποίηση του μπλούμπερρυ
Α. Οι καταναλωτικές τάσεις του μύρτιλλου - μπλούμπερρυ 121
Β. Οι τρόποι της μεταποίησης του μπλούμπερρυ 122
Κεφάλαιο 10: Τα καλλιεργούμενα μύρτιλλα χαμηλής ανάπτυξης
Α. Γενικά 125
Β. Χρήσεις 125
Γ. Καλλιεργητικές τεχνικές 125
1. Η επιλογή του τόπου καλλιέργειας 125
2. Η φύτευση 126
3. Η λίπανση 126
4. Η άρδευση 127
5. Η καταπολέμηση των ζιζανίων 127
6. Το κλάδεμα 128
7. Η επικονίαση 129
8. Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες 129
9. Η συγκομιδή 130
Κεφάλαιο 11: Η γαστρονομία του μύρτιλλου
Α. Γαστριμαργικές χρήσεις 131
1. Bavarois με μύρτιλλα 131
2. Κονφιτούρα μύρτιλλων καραμελέ 131
3. Coupe aux myrtilles 132
4. Κρέπες με μύρτιλλο 132
5. Κρέπες από τη Σουηδία με μύρτιλλα 133
6. Μους με μύρτιλλα 133
7. Τάρτα με μύρτιλλα 133
Βιβλιογραφία 135