Ζιζάνια

Ζιζάνια
Αναγνώριση, μορφολογία, βιολογία, κατάταξη, ζημίες, ωφέλειες, διαχείριση

Οι εδαφολογικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα κατάλληλες και ευνοϊκές για τις περισσότερες καλλιέργειες οι οποίες στηρίζουν τη διατροφή του ανθρώπου. Όμως αυτές οι ίδιες συνθήκες ευνοούν και μια πλούσια φυσική βιοποικιλότητα ή αλλιώς την παρουσία – ανάπτυξη πλήθους από έντομα, ασθένειες και ζιζάνια τα οποία συνυπάρχουν και συμβιούν με τις καλλιέργειες. Από αυτούς τους τρεις βιολογικούς παράγοντες που μπορούν να προξενούν ζημιές στις καλλιέργειες, τα ζιζάνια ήταν πάντοτε, όπως είναι και σήμερα και απ’ ό,τι φαίνεται θα είναι και στο μέλλον, το μεγαλύτερο πρόβλημα στη γεωργία. Σε αντίθεση με τα έντομα και τις ασθένειες, τα ζιζάνια εμφανίζονται κάθε χρόνο και όχι μόνο απειλούν την παραγωγικότητα στα αγρο-οικοσυστήματα, αλλά σε πολλές περιπτώσεις προξενούν και σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές (κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία) και περιβαλλοντικές ζημιές. Για να προληφθούν ή να περιοριστούν αυτές οι ζημιές στις καλλιέργειες από τα ζιζάνια, είναι απαραίτητη η κατάστρωση προγραμμάτων αποτελεσματικής αντιμετώπισης των ζιζανίων που στηρίζονται πρώτα απ’ όλα στην αναγνώριση των ζιζανίων και μάλιστα στο στάδιο του σπορόφυτου και οπωσδήποτε στη βιολογία και την οικολογία των ζιζανίων. Σε πολλές περιπτώσεις (εισαγωγή, εμπορία σπορομερίδων καλλιεργειών) χρειάζεται να γίνεται αναγνώριση των σπόρων των ζιζανίων.
Όλα αυτά τα θέματα εξετάζονται σε δύο μέρη, στο Γενικό με ένα κεφάλαιο και στο Ειδικό με τέσσερα κεφάλαια, στο βιβλίο Ζιζάνια που κρατάτε στα χέρια σας. Το Κεφάλαιο 1 στο Γενικό Μέρος αφορά τη μορφολογία των ζιζανίων γενικά αλλά και ειδικά, με πίνακες και εικόνες, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των περισσότερων ζιζανίων για τη διευκόλυνση της αναγνώρισής τους. Στο Ειδικό Μέρος το Κεφάλαιο 1 αποτελεί «Οδηγό Αναγνώρισης Ζιζανίων» παρουσιάζοντας τη μορφολογία και τη βιολογία 215 ζιζανίων στην Ελλάδα με πολλές έγχρωμες φωτογραφίες για το καθένα. Η αναγνώριση των πιο συνηθισμένων ζιζανίων στην Ελλάδα διευκολύνεται με τις 1.200 έγχρωμες εικόνες των ζιζανίων σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Το Κεφάλαιο 2 παρουσιάζει την κατάταξη-ταξινόμηση των ζιζανίων με διάφορα κριτήρια (ετήσια, διετή, πολυετή, πλατύφυλλα ή αγρωστώδη, παρασιτικά, χειμωνιάτικα ή ανοιξιάτικα, επιβλαβή, δηλητηριώδη, περιβαλλοντικά, βοτανική ταξινόμηση κατά Οικογένεια, Τάξη, Κλάση, Διαίρεση). Στο Κεφάλαιο 3 εξετάζονται τι είναι τα συμβατικά και οικολογικά αυτά φυτά που λέγονται ζιζάνια, οι ζημιές, οι ωφέλειες και οι νεοφανείς χρήσεις τους, η οικολογία, δηλαδή οι ιδιότητες των ζιζανίων, όπως λήθαργος, αναπαραγωγή, διασπορά, ανταγωνισμός και/ή αλληλοπάθεια, χάρη στις οποίες τα ζιζάνια πλεονεκτούν συγκριτικά με τα καλλιεργούμενα φυτά και κυριαρχούν στα αγρο-οικοσυστήματα. Οι αρχές και οι μέθοδοι διαχείρισης και ελέγχου των ζιζανίων με τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον, στοχεύοντας στη διατήρηση και την προστασία του περιβάλλοντος αναλύονται στο Κεφάλαιο 4.
Παρατίθεται, επίσης, ένα Λεξικό Ζιζανίων με έννοιες απαραίτητες για να κατανοεί κανείς ό,τι διαβάζει για τα ζιζάνια. Τέλος, στο Παράρτημα υπάρχουν Πίνακες με τα επιστημονικά, τα κοινά ελληνικά ονόματα των ζιζανίων και την ευαισθησία ορισμένων ζιζανίων σε ζιζανιοκτόνα που κυκλοφορούν ή κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα.