Μέλισσα και μελισσοκομική τεχνική

Μέλισσα και μελισσοκομική τεχνική

Η μελισσοκομία είναι ο κλάδος της εντομολογίας, που ασχολείται με τη μελέτη της ζωής της μέλισσας (Apis mellifera L.), τόσο από θεωρητικής όσο και από πλευράς πρακτικής εφαρμογής. Η μελέτη αυτή ξεκινά από τη βιολογία και οικολογία της μέλισσας μέχρι φροντίδα και πλήρη εκμετάλλευση του καταπληκτικού αυτού εντόμου.
Η ύλη του βιβλίου ταξινομήθηκε σε δεκαέξι (16) κεφάλαια. Τα πρώτα εννιά (9) κεφάλαια περιλαμβάνουν τη βιολογία της μέλισσας, όπου μελετάται η κατάταξη και οι φυλές των μελισσών, η ανάπτυξη, η μορφολογία και η φυσιολογία τους, η διατροφή, οι δραστηριότητες και η συμπεριφορά τους, η γενετική, η βελτίωση των μελισσών και η επικονίαση των καλλιεργειών.
Στο δέκατο κεφάλαιο περιγράφονται τα κυριότερα μελισσοκομικά φυτά της Ελλάδος, δίνοντας για το καθένα πληροφορίες για τη μελισσοκομική του αξία και πολλές φορές ειδικούς χειρισμούς για την εκμετάλλευση τους.
Τα τελευταία έξι (6) κεφάλαια, (11ο έως και 16ο) περιλαμβάνουν το τεχνικό (πρακτικό) μέρος του βιβλίου, όπου παράλληλα με την απαραίτητη θεωρητική παρουσίαση, (υποδομή) επεξηγούνται οι καλύτερες μέθοδοι για κάθε περίπτωση. Περιγράφεται ο μελισσοκομικός εξοπλισμός, οι μελισσοκομικοί χειρισμοί, οι διάφορες μέθοδοι παραγωγής βασιλισσών, τα προϊόντα της κυψέλης, οι ασθένειες και οι εχθροί των μελισσών και τέλος οι δηλητηριάσεις των μελισσών από γεωργικά φάρμακα.
Το κείμενο είναι εμπλουτισμένο με φωτογραφίες (έγχρωμες και ασπρόμαυρες), παραστατικούς πίνακες, σχεδιαγράμματα και ιχνογραφήματα. Στο τέλος παραθέτω τη βιβλιογραφία, τη σχετική ορολογία και το ευρετήριο.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ..... 1.
Η ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΚΑΙ ΟΙ ΦΥΛΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ............. 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ..............5.
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ........... 5.
I. Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ.......... 5.
ΙΙ. Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ...... 7.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ.......... 17.
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ, ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ............ 17.
Ι. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ......... 17.
ΙΙ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ............21.
III. ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ......... 29.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ...............33.
Η ΦΩΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ............ 33.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ........ 33.
IΙ. Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΗΣ ΦΩΛΙΑΣ........ 33.
ΙΙΙ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΦΩΛΙΑΣ........ 33.
ΙV. Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΚΗΡΗΘΡΑΣ34.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ.................37.
Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ............ 37.
I. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ..... 37.
II. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ............39.
III. ΤΟ ΝΕΚΤΑΡ............39.
IV. H ΓΥΡΗ...............40.
V. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΙΟΥ............ 41.
VI . ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ........ 43.
VII. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ............43.
VIII. «ΠΙΚΡΑ ΚΑΙ ΓΛΥΚΑ ΜΕΛΙΣΣΙΑ».........44.
IX. Ο ΓΟΝΟΣ ΚΑΙ Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ........... 45.
X. ΠΡΩΤΕΪΝΟΥΧΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ............ 45.
XI. ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΟ ΚΑΙ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΟ ΓΥΡΗΣ............ 47.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ.............. 49.
ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ........... 49.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ............ 49.
ΙΙ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ..... 49.
ΙΙΙ. Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ...... 49.
ΙV. Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΜΕΛΙΣΣΙ.......... 50.
V. Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ.......... 51.
VI. ΦΕΡΟΜΟΝΕΣ........ 51.
VII. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ........ 54.
VIII. Η ΠΛΟΗΓΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ........ 58.
IX. Η ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ........ 59.
X. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ (ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ)........ 62.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ............65.
Η ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑ......... 65.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ........... 65.
ΙΙ. ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑΣ........ ..65.
ΙΙΙ. ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΤΗ ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑ.......... 67.
ΙV. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑΣ......... .68.
V. ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑΣ........ 69.
VΙ. ΤΟ ΠΙΑΣΙΜΟ ΤΩΝ ΑΦΕΣΜΩΝ.......... 71.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ......... 73.
Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ......... 73.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ........ 73.
ΙΙ. ΕΙΔΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ........73.
IΙΙ. H ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ........... 76.
ΙV. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΜΕ ΕΠΙΛΟΓΗ.............. 78.
V. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΥΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ......... 78.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ........... 81.
Η ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ..........81.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ............ 81.
ΙΙ. ΤΟ ΑΝΘΟΣ........... 81.
ΙΙΙ. ΤΑ ΑΝΘΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΤΕΣ........ 81.
ΙV. ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΙΣΣΑ........ 83.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ...............87.
ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ.................. 87.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ........... 87.
ΙΙ. Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΕΚΤΑΡΟΣ........ 87.
ΙΙΙ. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΝΕΚΤΑΡΟΕΚΚΡΙΣΗ....... 88.
ΙV. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΝΕΚΤΑΡΟΕΚΚΡΙΣΗ....... 88.
V. ΜΕΡΙΚΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ................. 89.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ.............. 127.
Ο ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ........... 127.
I. Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΥΨΕΛΗ........ 127.
II. ΤΟ ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ ή ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ..............130.
III. Η ΓΥΡΕΟΠΑΓΙΔΑ........ 131.
IV. ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΤΗΡΙ........ 131.
V. Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΜΑΣΚΑ........ 132.
VI. H ΦΟΡΜΑ....... 132.
VII. ΤΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΓΑΝΤΙΑ........ 133.
VΙΙI. ΤΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΚΥΨΕΛΗΣ ή ΞΕΣΤΡΟ........ 133.
IX. Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΒΟΥΡΤΣΑ........... 134.
X. Ο ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣ.......... 134.
XI. ΤΟ ΚΗΡΟΠΑΝΟ.......... 136.
XIΙ. Η ΠΟΤΙΣΤΡΑ..........136.
XIIΙ. Ο ΗΛΙΑΚΟΣ ΚΗΡΟΤΗΚΤΗΣ....... 137.
XIV. ΤΟ ΜΑΧΑΙΡΙ ΑΠΟΛΕΠΙΣΜΟΥ....... 137.
XV. Ο ΜΕΛΙΤΟΕΞΑΓΩΓΕΑΣ...........138.
XVI. ΤΟ ΦΙΛΤΡΟ ΜΕΛΙΟΥ........138.
XVII. ΡΕΥΣΤΟΠΟΙΗΤΗΣ ΜΕΛΙΟΥ........ 139.
XVIΙI. ΤΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟ ΦΟΡΤΗΓΟ...... 139.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ.............. 141.
ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ..........141.
I. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ....... 141.
ΙΙ. H ΣΩΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΕΙΟΥ.............142.
ΙΙΙ. Η ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ..........143.
IV. ΕΠΟΧΙΑΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ.......... 144.
V. Η ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ............146.
VI. Η ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ....... 149.
VII. Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ............. 150.
VIII. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΣΜΗΝΟΥΣ ΑΠΟ ΤΡΥΠΑ ΤΟΙΧΟΥ ή ΔΕΝΔΡΟΥ............ 151.
IX. ΟΙ ΩΟΤΟΚΕΣ ΕΡΓΑΤΡΙΕΣ............ 152.
Χ. Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ...... 153.
ΧΙ. Η ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ...... 155.
ΧΙΙ. Η ΣΥΝΕΝΩΣΗ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ........... 157.
ΧΙΙΙ. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ (ΔΥΝΑΜΩΜΑ) ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ............ 158.
XIV. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ............. 160.
ΧV. ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΜΕΛΙΤΟΦΟΡΙΩΝ........ 161.
XVI. Ο ΤΡΥΓΟΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ......... 164.
XVII. ΔΙΑΧΕΙΜΑΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΛΙΣΙΩΝ.............. 166.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ........ 169.
Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ...... 169.
I. ΓΕΝΙΚΑ........169.
II. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ............169.
ΙΙΙ. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΩΝ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ.........170.
ΙV. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ....... 174.
V. Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ..........178.
VΙ. ΟΙ ΚΗΦΗΝΕΣ.........178.
VIΙ. ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΚΕΛΛΙΩΝ......... 179.
VIIΙ. ΒΑΣΙΛΟΤΡΟΦΙΑ ΣΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΕΙΑ......... 187.
ΙΧ. Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ.............188.
Χ. ΤΟ ΣΗΜΑΔΕΜΑ (ΜΑΡΚΑΡΙΣΜΑ) ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ...........192.
XIΙ. ΤΙ ΘΕΛΕΙ Ο ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΣ ΟΤΑΝ ΑΓΟΡΑΖΕΙ ΒΑΣΙΛΙΣΣΕΣ...........193.
XIΙI. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ............ 194.
XIV. H ΤΕΧΝΗΤΗ ΣΠΕΡΜΑΤΕΓΧΥΣΗ ΣΤΗ ΜΕΛΙΣΣΑ...... 195.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ.............. 201.
ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΚΥΨΕΛΗΣ.......... 201.
I. ΤΟ ΜΕΛΙ....... 201.
II. ΤΟ ΚΕΡΙ....... 211.
ΙΙΙ. Η ΓΥΡΗ....... 214.
ΙV. Ο ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΠΟΛΤΟΣ.......216.
VI. ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ........221.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ.............. 225.
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ....... 225.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ...... 225.
ΙΙ. ΙΟΙ..........225.
ΙΙΙ. ΒΑΚΤΗΡΙΑ..... 227.
IV. ΜΥΚΗΤΕΣ...... 229.
V. ΠΡΩΤΟΖΩΑ.......231.
VI. ΑΚΑΡΕΑ...... 233.
VII. ΕΝΤΟΜΑ....... 237.
VIII. ΠΟΥΛΙΑ....... 244.
IX. ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ............245.
ΙΧ. ΑΛΛΟΙ ΕΧΘΡΟΙ....... 247.
Χ. ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ........249.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ...... 253.
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ ΑΠΟ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ.......... 253.
Ι. ΓΕΝΙΚΑ........ 253.
IΙ. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ...... 254.
III. ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ....... 255.
IV. ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ...... 255.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ........... 257.
ΟΡΟΛΟΓΙΑ.............. 267.
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ.............. 269.