Εφαρμοσμένη δασοκομική

Εφαρμοσμένη δασοκομική

Το παρόν πόνημα περιλαμβάνει όλα όσα αφορούν την αναγέννηση και την καλλιέργεια του δάσους αλλά και τις σύγχρονες εξελίξεις και προκλήσεις του κλάδου της δασοπονίας και της δασοκομίας ειδικότερα, σε σχέση με σύγχρονα επιστημονικά ζητήματα. Ο συγγραφέας αξιοποιώντας τη γνώση και την εμπειρία της 40χρονης εκπαιδευτικής και ερευνητικής του δράσης, ενσωματώνει την παλιά και τη νέα γνώση της εφαρμοσμένης δασοκομικής και παραδίδει έναν χρήσιμο οδηγό στην ελληνική δασοπονία.

Η εφαρμοσμένη δασοκομική υποστηρίζεται επιστημονικά από κάποιες βασικές αρχές, από τα ευρήματα των ειδικών και κυρίως από τη θεμελιώδη αρχή της αειφορίας. Η υγεία, η κοινωνική θέση, η ζωτικότητα και η τάση εξέλιξης των δασικών δένδρων μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες, τόσο για τα επί μέρους συστατικά του οικοσυστήματος, όσο και για τη λειτουργία του ως συνόλου. Αυτές οι πληροφορίες είναι πολύ χρήσιμες για τη διενέργεια των κατάλληλων κάθε φορά δασοκομικών χειρισμών που αποσκοπούν στην καλλιέργεια, την κάρπωση, την αναγέννηση και τη διαμόρφωση της κατάλληλης σύνθεσης και δομής των δασοσυστάδων, με τρόπο που να εξυπηρετείται ο διαχειριστικός σκοπός και εν τέλει οι σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας μας.

Με την εφαρμογή στοχευμένων δασοκομικών χειρισμών είναι εφικτός σε μεγάλο βαθμό, ο περιορισμός της έναρξης και διάδοσης των καταστροφικών πυρκαγιών στη χώρα μας αλλά και στις χώρες της Μεσογείου γενικότερα. Η πλεονάζουσα βιομάζα μπορεί να αξιοποιηθεί ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, συμβάλλοντας έτσι στο ενεργειακό ζήτημα της χώρας, την αντιπυρική προστασία των δασών, την απασχόληση και την εθνική οικονομία γενικότερα. Με τη συστηματική καλλιέργεια των δασών μας, μπορούμε να τα προστατέψουμε από τις εκτεταμένες νεκρώσεις τις οποίες προκαλούν φλοιοφάγα και ξυλοφάγα έντομα, παθογόνοι μύκητες, παρατεταμένοι καύσωνες και ανομβρίες όπως και ισχυροί άνεμοι και χιονοπτώσεις.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σκοπός της Δασοκομίας
Ιστορική εξέλιξη της Δασοκομίας
Α ΜΕΡΟΣ
1. ΣΥΣΤΑΔΟΓΝΩΣΙΑ
1.1. Οριζόντια διάρθρωση του δάσους
1.2. Κατακόρυφη διάρθρωση του δάσους
1.2.1. Ορόφωση
1.2.2. Συγκόμωση
1.2.3. Εδαφοκάλυψη
2. ΜΕΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΑΜΙΓΕΙΣ ΣΥΣΤΑΔΕΣ
2.1. Αμιγείς συστάδες
2.2. Μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα αμιγών συστάδων
2.3. Μεικτές συστάδες
2.3.1. Απαραίτητες προϋποθέσεις δημιουργίας μεικτών συστάδων
2.3.2. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μεικτών συστάδων
3. Η ΑΞΙΑΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥΔΑΣΟΥΣ
ΣΤΗ ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ
3.1. Χαρακτηριστικά της δομής φυσικών συστάδων ή δομή φυσικών δασών
3.2. Αναγέννηση φυσικού, αδιατάρακτου δάσους
3.3. Συσταδικοί τύποι του φυσικού αδιατάρακτου από τον άνθρωπο δάσους
4. ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΣΥΣΤΑΔΩΝ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΕΝΩΝ ΔΑΣΩΝ
4.1. Ορισμοί
4.2. Αποψιλωτικές υλοτομίες
4.3. Υπόσκιες υλοτομίες
4.4. Κρασπεδικές υλοτομίες
4.5. Υποκηπευτικές υλοτομίες
4.6. Κηπευτικές υλοτομίες
4.7. Κατά χώρο τάξη
4.8. Προσήμανση και εφαρμογή της στην πράξη
5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΣΤΑΔΩΝ
5.1 Γενικά
5.2. Διαχειριστικές μορφές
5.2.1. Σπερμοφυής μορφή
5.2.2. Πρεμνοφυής μορφή
5.2.3. Διφυής μορφή
5.3. Δασοπονικές μορφές
6. ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΠΕΡΜΟΦΥΟΥΣ ΔΑΣΟΥΣ
6.1. Σπερμοφυές δάσος που αναγεννάται με αποψιλωτικές υλοτομίες
6.1.1. Αξιολόγηση της σπερμοφυούς μορφής που αναγεννάται με αποψιλωτικές υλοτομίες
6.2. Δασοπονική μορφή του κηπευτού δάσους
6.2.1. Δομή κηπευτού δάσους
6.2.2. Περιγραφή του κηπευτού δάσους
6.2.3. Πρακτική εφαρμογή των βασικών αρχών χειρισμού του κηπευτού δάσους 6.2.4. Τύποι κηπευτών συστάδων
6.2.5. Διάκριση κηπευτών συστάδων ανάλογα με τον τρόπο μείξης των βαθμίδων διαμέτρου
6.2.6. Χειρισμός κηπευτών συστάδων
6.2.7.Ύψος ξυλαποθέματος κηπευτών συστάδων
6.2.8. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κηπευτής δομής
6.3. Μορφές συστάδων που αναγεννώνται με υλοτομίες σε λωρίδες
6.3.1. Αξιολόγηση των μορφών με αναγέννηση σε λωρίδες
6.4. Μορφή ομήλικων συστάδων που αναγεννώνται με υπόσκιες διαδοχικές υλοτομίες σε μεγάλη επιφάνεια
6.4.1. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα συστάδων που αναγεννώνται με υπόσκιες διαδοχικές υλοτομίες
6.5. Μορφές συστάδων που δημιουργούνται με συνδυασμένες υλοτομίες
6.5.1. Υποκηπευτές συστάδες
6.5.2. Οικολογική και οικονομική αξιολόγηση των δασοπονικών μορφών
7. ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
7.1. Εισαγωγή στη φιλοσοφία της φυσικής αναγέννησης
7.2. Σχεδιασμός της φυσικής αναγέννησης
7.2.1. Καθορισμός του χρόνου έναρξης της φυσικής αναγέννησης
7.2.2. Επιλογή των συστάδων για αναγέννηση
7.2.3. Επιλογή μεθόδου αναγέννησης
8. ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
8.1. Μέθοδος αναγέννησης με υπόσκιες υλοτομίες
8.1.1. Περιγραφή της φάσης προπαρασκευής της συστάδας και του εδάφους
8.1.2. Περιγραφή της φάσης σποράς
8.1.3. Περιγραφή της φάσης φωτοδότιδων υλοτομιών
8.2. Μέθοδος αναγέννησης με αποψιλωτικές υλοτομίες
8.2.1. Τεχνική της αναγέννησης με αποψιλωτικές υλοτομίες
8.3. Φυσική αναγέννηση με κρασπεδικές υλοτομίες
8.3.1. Περιγραφή της τεχνικής της φυσικής αναγέννησης με κρασπεδικές υλοτομίες 8.3.2 Αξιολόγηση της μεθόδου φυσικής αναγέννησης με κρασπεδικές υλοτομίες
9. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΥΠΟΚΗΠΕΥΤΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ
9.1. Σχεδιασμόςτης αναγέννησης υποκηπευτών συστάδων
9.1.1. Καθορισμός του γενικού χρόνου φυσικής αναγέννησης
9.1.2. Καθορισμός του ειδικού χρόνου φυσικής αναγέννησης
9.1.3. Επιλογή της θέσηςίδρυσηςτων πρώτων κέντρων αναγέννησης
9.1.4. Επιλογή του αριθμού των νέων κέντρων αναγέννησης
9.1.5. Επιλογή του μεγέθους καιτου σχήματοςτων κέντρων αναγέννησης
9.1.6. Επιλογή του είδους των υλοτομιών
9.2. Χαρακτηριστικά της αναγέννησης υποκηπευτών συστάδων
9.3. Αξιολόγηση της μεθόδου
10. ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΠΕΡΜΟΦΥΟΥΣ ΔΑΣΟΥΣ
10.1. Περιγραφή ομήλικης σπερμοφυούς μορφής με τεχνητά ιδρυόμενο υπόροφο 10.1.1. Τεχνητή εγκατάσταση δευτερεύουσας συστάδας
10.1.2. Τεχνητή αναγέννηση συστάδων συνδυαστικά με την αναγωγή ή την ανασυγκρότηση υποβαθμισμένων συστάδων
10.1.3. Μετατροπή ομήλικων συστάδων σε ανομήλικες
10.1.4. Επίτευξη πρόσθετης αύξησης
10.1.5. Προβλήματα διαδικασίας τεχνητής ίδρυσης προστατευτικού υπορόφου
10.2. Περιγραφή ομήλικης σπερμοφυούς μορφής με φυσικό υπόροφο
10.3. Περιγραφή σπερμοφυούς μορφής με παρακρατήματα
10.3.1. Χαρακτηριστικά ειδών και ατόμων κατάλληλων για παράκρατηση
11. ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣΚΑΙΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΠΡΕΜΝΟΦΥΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ
11.1. Περιγραφή της απλής ομήλικης πρεμνοφυούς μορφής
11.1.1. Καθορισμός του περίτροπου χρόνου
11.1.2. Επιλογή εποχής υλοτομίας
11.1.3. Τρόπος υλοτομίας
11.1.4. Αξιολόγηση της απλής ομήλικης πρεμνοφυούς μορφής
11.2. Περιγραφή της ομήλικης πρεμνοφυούς μορφής με παρακρατήματα
11.2.1. Καθορισμός αριθμού παρακρατημάτων
11.2.2. Επιλογή των κατάλληλων για παρακράτηση ατόμων
11.2.3. Τρόπος παρακράτησης των δένδρων
11.2.4. Αξιολόγηση της ομήλικης πρεμνοφυούς μορφής με παρακρατήματα
11.3. Περιγραφή της κορμοφυούς και κλαδοφυούς μορφής
12. ΑΝΑΓΩΓΗ ΠΡΕΜΝΟΦΥΩΝ ΔΑΣΩΝ
12.1. Μέθοδοι αναγωγής
12.1.1. Άμεση αναγωγή πρεμνοφυών δασών με φυσική αναγέννηση
12.1.2. Άμεση αναγωγή πρεμνοφυών δασών με τεχνητή αναγέννηση
12.1.3. Έμμεση αναγωγή πρεμνοφυών συστάδων
12.1.4. Παραδείγματα καλής πρακτικής στην αναγωγή των πρεμνοφυών δασών 12.1.5. Παραδείγματα κακής πρακτικής στην αναγωγή θαμνώνων αειφύλλων πλατυφύλλων
12.1.6.Ηαναγωγή των πρεμνοφυών δασών ως εργαλείο ανάσχεσης της κλιματικής μεταβολής
13. ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΔΙΦΥΩΝ ΔΑΣΩΝ
13.1. Μορφές διφυών συστάδων
13.1.1. Δασοκομικός χειρισμός διφυών συστάδων
13.1.2. Αναγωγή διφυών συστάδων σε σπερμοφυείς
B ΜΕΡΟΣ
14.ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
Εισαγωγή
14.1. Σκοπός και βάσειςτης καλλιέργειαςτου δάσους
14.2. Στάδια εξέλιξης και κλάσεις κορμών
14.2.1. Φάση νεότητας
14.2.2. Φάση πλήρους ρώμης
14.2.3. Φάση ωριμότητας
14.2.4. Φάση γήρατος
14.3. Συστήματα κατάταξης των δένδρων
14.4. Η επίδραση του σταθμού και των κληρονομικών καταβολών
15. ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΔΕΝΔΡΩΝ
15.1. Ποιοτικά γνωρίσματα και σφάλματα της μορφής του κορμού
15.1.1. Κατακόρυφη στάση – Ευθυτένεια – Μονοχάσιος κορμός
15.2. Ποιοτικά γνωρίσματα και σφάλματα του ξύλου
15.2.1. Σήψεις
15.2.2. Καρκινογόνοι Μύκητες – Βακτήρια – Έντομα – Βόσκηση
15.2.3. Κλαδοβρίθεια
15.2.4. Ανεπιθύμητα Εγκλείσματα – Ραγάδες
15.2.5. Διαμόρφωση ισόπαχων ετήσιων δακτυλίων
15.2.6. Ευθυίνια και χρώμα του ξύλου
16. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑΤΟΥΔΑΣΟΥΣ
16.1. Προστασία από κινδύνους
16.2. Επιλογή
16.3. Ανατροφή
16.4. Επικουρικά μέτρα
16.5. Σημασία καλλιεργητικών μέτρων στα διάφορα στάδια εξέλιξης
17. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΝΕΟΦΥΤΕΙΑΣ
17.1. Προστασία της νεοφυτείας
17.2. Επιλογή
17.3. Ανατροφή – Χαλάρωση νεοφυτειών – Συμπλήρωση διακένων
17.4. Επικουρικά μέτρα
18. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΥΚΝΟΦΥΤΕΙΑΣ
18.1. Προστασία της πυκνοφυτείας
18.2. Επιλογή
18.2.1. Καθαρισμοί ή αρνητική επιλογή
18.2.2. Θετική επιλογή
18.3. Ανατροφή
18.4. Επικουρικά μέτρα
19. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΟΡΜΙΔΙΩΝ
19.1. Μέθοδοι αραίωσης
19.1.1. Χαμηλή αραίωση
19.1.2. Υψηλή αραίωση
19.1.3. Επιλογική αραίωση
19.1.4. Γεωμετρική αραίωση
19.1.5. Ελεύθερη αραίωση
19.2. Καλλιέργεια κορμιδίων – Εξευγενιστικές αραιώς
19.2. Καλλιέργεια κορμιδίων – Εξευγενιστικές αραιώσεις
19.2.1. Προστασία
19.2.2. Επιλογή
19.2.3. Πρακτική εφαρμογή της εξευγενιστικής αραίωσης
19.2.3. Ανατροφή κορμιδίων
19.2.4. Επικουρικά μέτρα
20. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΟΡΜΩΝ
20.1. Υπεραραιώσεις
21. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΣΥΣΤΑΔΑΣ
22. ΑΝΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΡΑΙΩΣΕΙΣ –ΑΡΑΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑΤΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ
22.1. Αναγωγικές αραιώσεις
22.2. Αραιώσεις για τη μετατροπή της δασοκομικής μορφής
23. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΗΠΕΥΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
24. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ 24.1. Σχεδιασμός της καλλιέργειας
24.2. Οργάνωση των καλλιεργητικών εργασιών
24.3. Πραγματοποίηση των καλλιεργητικών εργασιών
25. ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑΤΗΝ ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΖΗΜΙΩΝ ΑΠΟ ΒΙΟΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
25.1. Προστασία από αβιοτικούς παράγοντες
25.1.1. Προστασία από τις δασικές πυρκαγιές
25.1.2. Προστασία από ανέμους
25.2. Προσβολές από βιοτικούς παράγοντες – Υλοτομίες διάσωσης νεκρού ή προσβλημένου ξύλου
26. ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΣΕ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΛΕΚΑΝΕΣ
26.1. Προστασία του εδάφους και της ποιότητας του νερού
27. ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
28. ΑΓΡΟΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
29. ΔΑΣΟΛΙΒΑΔΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦIΑ