Αρώνια
Μια νέα δυναμική καλλιέργεια (το φυτό της μακροζωίας) Υγεία- Γεύση- Καλλωπισμός
Author: Γεώργιος Αξ. Γιακζίδης, Ιωάννης Α. Σπανός, Παναγιώτης Δ. Πλατής
Σήμερα, που η χώρα μας μαστίζεται από την παγκόσμια οικονομική κρίση και η ανεργία καθημερινώς διογκώνεται, πολλοί νέοι επιστρέφουν στον τόπο καταγωγής και στην ύπαιθρο, με στόχο την αξιοποίηση αγρών που για πολλές δεκαετίες παρέμειναν ακαλλιέργητοι ή προσέφεραν εύκολο κέρδος από τις αγραναπαύσεις και τις πρόσκαιρες επιδοτήσεις. Για το λόγο αυτό τα τελευταία έτη άρχισαν να δοκιμάζονται νέες εναλλακτικές καλλιέργειες με νέα φυτά που παράγουν προϊόντα υψηλής διατροφικής και φαρμακευτικής αξίας (υπερ-τροφές/super foods).
Στην χώρα μας εδώ και πολλά χρόνια έχει διαπιστωθεί η σημαντική διατροφική και φαρμακευτική αξία πολλών φυτικών ειδών που προέρχονται από το δάσος (άγρια φρούτα του δάσους). Ήδη από το 1978 εγκαταστάθηκαν στον Χολομώντα Χαλκιδικής τα πρώτα ερευνητικά πειράματα δοκιμής και προσαρμογής νέων ειδών (αρώνια, μύρτιλλα, φραγκοστάφυλλα, βατόμουρα, σμέουρα κ.ά.) με συνεργασία του Υπουργείου Γεωργίας (Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών), της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος και του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Σόφιας. Σκοπός των πειραμάτων ήταν η δοκιμή και προσαρμογή των νέων ειδών στις Ελληνικές συνθήκες.
Τα τελευταία χρόνια, λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι κλασικές καλλιέργειες (δημητριακά, πατάτες, καρποφόρα είδη κλπ.) οι αγρότες, για να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα, προσφεύγουν σε νέες εναλλακτικές καλλιέργειες, όπως το ιπποφαές (Hippophae rhamnoides), το σμέουρο (Rubus idaeus), τα βατόμουρα (Rubus tomentosus), το μύρτιλλο (Vaccinium myrtillus) το φραγκοστάφυλο (Ribes nigrum/rubrum), η κρανιά (Cornus mas), το γκότζι (Lycium barbatum) και η στέβια (Stevia rebaudiana). Η αρώνια ή αρωνία (Aronia) είναι επίσης μια πολύ αποδοτική εναλλακτική καλλιέργεια που μπορεί να αναπτυχθεί σε όλα τα σημεία της χώρας μας, από την Κρήτη μέχρι τον Έβρο, διότι οι κλιματικές και εδαφικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη του φυτού και το κόστος εγκατάστασης και περιποίησης των φυτειών χαμηλό. Η αρώνια, ως εναλλακτική καλλιέργεια για τους αγρότες, θα αυξήσει το εισόδημά τους, ιδιαίτερα σήμερα που η Ελλάδα μαστίζεται από την οικονομική κρίση και μειώνονται οι επιδοτήσεις των αγροτικών προϊόντων. Οι εξαιρετικά ευνοϊκές φυσικές συνθήκες του ελλαδικού χώρου όχι μόνο διατηρούν, αλλά και εμπλουτίζουν το φάσμα των βιολογικά δραστικών ουσιών της αρώνιας.
Οι καρποί της χαρακτηρίζονται από ποικίλη χημική σύνθεση και μεγάλη ποικιλία αντιοξειδωτικών ουσιών, βιταμινών και μεταλλικών ουσιών, γεγονός που κατατάσσει την αρώνια στον κατάλογο των ιδιαίτερα ωφέλιμων θεραπευτικών φυτών.
Τα προϊόντα της αρώνιας (φύλλα, άνθη, καρποί, σπόροι, φλοιός) χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη από πολλές βιομηχανίες τροφίμων για την παραγωγή χυμών, μαρμελάδων, γλυκών, ποτών, αρτοσκευασμάτων, αρωμάτων, καθώς και από φαρμακοβιομηχανίες, βιομηχανίες «λειτουργικών τροφίμων» κλπ.
Στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές της Ελλάδας (400 – 1.500 μέτρα υψόμετρο και 500 – 600 χιλ. ύψους βροχής) υπάρχουν οι άριστες κλιματικές και εδαφικές συνθήκες για την εγκατάσταση μεγάλης έκτασης καλλιεργειών αρώνιας. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί και η ανεργία που μαστίζει τον πληθυσμό των ορεινών αυτών περιοχών.
Σήμερα, σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται η τάση να αυξάνονται συνεχώς οι καλλιεργούμενες εκτάσεις αρώνιας καθώς και η κατανάλωση των προϊόντων της. Σε αυτό συντελούν οι πολύτιμες θεραπευτικές της ιδιότητες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έγιναν ευρέως γνωστές από διάφορες επιστημονικές μελέτες.
Πρόσφατα (Νοέμβριος 2011) εγγράφηκε στον Εθνικό Κατάλογο του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ως φαρμακευτικό φυτό: καινοτόμες καλλιέργειες (www.minagric.gr/greeκ/data.aronia.pdf).
Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για «μοντέρνα καλλιέργεια», έχουν γραφεί για αυτήν μόνο μεμονωμένα άρθρα. Η παρούσα έκδοση δεν έχει βέβαια σκοπό να δώσει εξαντλητική πληροφόρηση, αλλά όλες τις απαραίτητες επιστημονικές και πρακτικές συμβουλές που θα βοηθήσουν, όσους αγρότες το επιθυμούν, να ασχοληθούν με την καλλιέργεια και την εκμετάλλευση των προϊόντων της αρώνιας.
Η αρώνια ήταν γνωστή ως φαρμακευτικό φυτό και κατά την αρχαιότητα. Παραθέτουμε δύο σχετικά κείμενα :
Διοσκουρίδης, Περί Ύλης Ιατρικής», 1,118,1
Μετάφραση :
Μέσπιλον ονομάζεται το δέντρο που μερικοί αποκαλούν αρωνία. Είναι ακανθώδες, όμοιον ως προς τα φύλλα με πυράκανθα. Ο καρπός του είναι μικρός, σφαιρικός, όμοιος με μήλο και έχει πεπλατυσμένη την βάση του. έχει ευχάριστη γεύση και τρία μικρά κουκούτσια. Γι’ αυτό κάποιοι τον ονόμασαν τρίκοκκον. Είναι στυφός και όταν τρώγεται ωφελεί την στομαχική λειτουργία και είναι στυπτικός των κοιλιακών κενώσεων. Υπάρχει και ένα άλλο είδος που ευδοκιμεί στην Ιταλία. Κάποιοι το ονομάζουν ?πιμηλίδα και άλλοι σητάνιον. Είναι δένδρο που ομοιάζει με μηλιά και κατά τα φύλλα, μόνο που είναι μικρότερο. Έχει και αυτό βρώσιμον σφαιρικό καρπό, με πεπλατυσμένη βάση, λίγο στυφόν που ωριμάζει βραδέως.
Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 9,12,24
Μετάφραση:
Επειδή αναφέρθηκε ο Νίκανδρος στο Άρον, πρέπει να συμπληρώσουμε ότι και ο Φαινίας στο βιβλίο («περί φυτών») που εμνημονεύσαμε γράφει τα εξής: «δρακόντιον το οποίο κάποιοι ονομάζουν Άρον, αρωνια».
Από τον πρόλογο των συγγραφέων
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
Εισαγωγή - Πρόλογος
Κεφάλαιο 1. Γενικά στοιχεία
1.1. Κατάταξη και ταξινόμηση
1.2. Είδη αρώνιας
1.2.1. Αρώνια η Κόκκινη
1.2.2. Αρώνια του Mitschurin
1.2.3. Αρώνια η Προυνοειδής
1.2.4. Σορβοαρώνια η Αλπική
1.2.5. Σορβοαρώνια η Μπούρκα
1.2.6. Αρώνια η Μελανόκαρπη (Aronia melanocarpa) Elliot.
Κεφάλαιο 2. Αρώνια η μελανόκαρπη – Βιολογία του φυτού
2.1. Ριζικό σύστημα
2.2. Φύλλα
2.3. Οφθαλμοί (μάτια)
2.4. Άνθη
2.5. Καρποί
2.6. Σπόροι (σπέρματα)
2.7. Πολλαπλασιασμός
2.7.1. Πολλαπλασιασμός με σπόρους
2.7.2. Πολλαπλασιασμός με παραφυάδες
2.7.3. Πολλαπλασιασμός με καταβολάδες
2.7.4. Πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα
2.7.5. Πολλαπλασιασμός με εμβολιασμό
Κεφάλαιο 3. Εγκατάσταση της καλλιέργειας
3.1. Καλλιεργητικές φροντίδες
3.2. Κλάδεμα
3.2.1. Κλάδεμα σχηματισμού
3.2.2. Κλάδεμα καρποφορίας
3.2.3. Κλάδεμα ανανέωσης
Κεφάλαιο 4. Ασθένειες και εχθροί της αρώνιας
Κεφάλαιο 5. Συγκομιδή, συντήρηση και μεταποίηση των καρπών αρώνιας
5.1. Συγκομιδή, συντήρηση και μεταποίηση
5.2. Προϊόντα αρώνιας
Κεφάλαιο 6. Θεραπευτικές ιδιότητες και φαρμακευτική χρήση της αρώνιας
6.1. Θεραπευτικές ιδιότητες
6.2. Φαρμακευτικά σκευάσματα
Κεφάλαιο 7. Καλλωπιστική χρήση της αρώνιας
Κεφάλαιο 8. Ταυτότητα της καλλιέργειας
8.1. Γενικά
8.2. Καλλιέργεια της αρώνιας στην Ελλάδα
Κεφάλαιο 9. Οικονομική ανάλυση της καλλιέργειας
Κεφάλαιο 10. Συμπεράσματα - Προοπτικές
Βιβλιογραφία
