Η Κερασιά και η καλλιέργειά της

Η Κερασιά και η καλλιέργειά της
Author: Ιωάννης Χατζηχαρίσης, Κωνσταντίνος Καζαντζής

Στο βιβλίο διαπραγματεύονται διεξοδικά όλα τα θέματα που αφορούν την κερασιά ως φυτικό οργανισμό, την καλλιέργεια αυτής, τις απαιτούμενες εισροές, τα παραγόμενα προϊόντα και την αξιοποίηση αυτών, για να μπορεί ο ασχολούμενος με το αντικείμενο, με οποιαδήποτε ιδιότητα, αλλά και ο αδαής, που ενδιαφέρεται να το γνωρίσει ή να ασχοληθεί επιστημονικά ή καλλιεργητικά με αυτό, να βρει όλα τα θέματα, τα στοιχεία και την τεχνολογία που τον ενδιαφέρουν.
Περιλαμβάνει όλα σχεδόν τα μέχρι σήμερα γνωστά δεδομένα από την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία, που κρίθηκαν χρήσιμα για την πληρέστερη γνώση του αντικειμένου και την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της καλλιέργειας.
Απευθύνεται σε γεωπόνους, ερευνητές, φοιτητές, σπουδαστές, αγρότες, φυτωριούχους, καλλιεργητές της κερασιάς και όλους όσοι εμπλέκονται στην καλλιεργητική διαδικασία, στην επιστημονική, εργαστηριακή και τεχνική υποστήριξη αυτής, στην αξιοποίηση της παραγωγής και σε όλες τις άλλες παράπλευρες δραστηριότητες, ακόμη δε και σε αυτούς που επιθυμούν απλώς να το μελετήσουν.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος 13
Εισαγωγή 15

Α. Υφιστάμενη κατάσταση και Προοπτικές 17
1. Καλλιεργούμενες εκτάσεις και παραγωγή κερασιού στον κόσμο 17
2. Κατανομή της καλλιέργειας της κερασιάς στη χώρα μας 17
3. Οικονομικά στοιχεία της καλλιέργειας της κερασιάς στη χώρα μας 18
4. Προοπτικές της καλλιέργειας 19
5. Παραγόμενα προϊόντα 20

Β. Βοτανικά στοιχεία 23
1. Καταγωγή και εξάπλωση 23
2. Ταξινόμηση 24
3. Βοτανικά χαρακτηριστικά 25
4. Άλλα είδη του γένους Cerasus 26
Prunus cerasus L., (Cerasus vulgaris Mill), (βυσσινιά) 26
Prunus fruticosa Pall., (Cerasus chamaecerasus ή P. chamaecerasus Lois),
(κερασιά της Σιβηρίας, της στέπας ή του εδάφους) 27
5. Συγγενικά είδη της κερασιάς με εδώδιμο καρπό 27
Prunus mahaleb L., (Μαχαλέπι ή αρωματική κερασιά) 27
Prunus besseyi, (P. pumila var. besseyi Waugh), (κερασιά των Βραχωδών Όρεων) 27
Prunus tomentosa, (Nanking cherry) 28
Prunus pseudocerasus Lindl, (ψευτοκερασιά) 28
Prunus pumila, (νάνα κερασιά) 28
Prunus humilis Bunge 28
Γ. Εδαφοκλιματικές απαιτήσεις 29
1. Κλιματικό περιβάλλον 29
2. Κατάλληλες περιοχές 29
3. Κατάλληλα εδάφη 30

Δ. Ποικιλίες και Επικονιαστές τους 33
1. Υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα μας 33
2. Διεθνείς τάσεις στην βελτίωση των ποικιλιών 34
3. Κατηγορίες ποικιλιών και κριτήρια κατηγοριοποίησης αυτών 36
4. Περιγραφή των σπουδαιότερων χαρακτηριστικών των κυριότερων ποικιλιών και επικονιαστές αυτών 38
Early BiGi 38
Sweet Early 38
Precoce Bernard 38
Bigarreau Burlat 38
Sabrina 39
Early Star 39
Larian 40
Giorgia 40
Lapins 40
Satin 40
Canada Giant 41
Bigarreau Stark Hardy Giant 41
Grace Star 41
Ferrovia 42
Van 42
Blaze Star 43
Kordia 43
Samba 43
Black Star 44
Regina 44
Germersdorfer 44
Τραγανά Εδέσσης 45
Μπακιρτζέικα 45
Skeena 46
Sweetheart 46
5. Κριτήρια επιλογής κατάλληλων ποικιλιών 46

Ε. Υποκείμενα 49
1. Υφιστάμενη κατάσταση 49
2. Διεθνείς τάσεις βελτίωσης υποκειμένων 50
3. Ιστορική αναδρομή των προσπαθειών βελτίωσης των υποκειμένων 51
4. Βαθμός συμφωνίας μεταξύ υποκειμένων και ποικιλιών 52
5. Κατηγορίες υποκειμένων 53
6. Περιγραφή σπουδαιότερων χαρακτηριστικών των κυριότερων υποκειμένων 54
6. 1. Σποροφυτικά υποκείμενα 54
6. 2. Κλωνικά υποκείμενα 58
6. 3. Επιλογές από υβρίδια του γένους Prunus 65
6. 4. Σειρές υποκειμένων 66
7. Ενδιάμεσα υποκείμενα 77
7. 1. Ενδιάμεσος εμβολιασμός 78
7. 2. Χρησιμοποιούμενα ενδιάμεσα υποκείμενα 79
8. Κριτήρια επιλογής κατάλληλων υποκειμένων 81

ΣΤ. Πολλαπλασιασμός υποκειμένων και ποικιλιών 83
1. Η σημασία του εμβολίου και του υποκειμένου 83
2. Γενικά για τους τρόπους πολλαπλασιασμού ποικιλιών και υποκειμένων 83
3. Υφιστάμενη κατάσταση 84
4. Φυτώριο 85
4. 1. Επιλογή εδάφους εγκατάστασης του φυτωρίου 86
4. 2. Πολλαπλασιαστικό υλικό 87
4. 3. Κατηγορίες πολλαπλασιαστικού υλικού 88
4. 4. Ποιότητα πολλαπλασιαστικού υλικού 89
4. 5. Φύτευση, εμβολιασμός και καλλιεργητικές φροντίδες φυτωρίων 90
4. 6. Διάθεση δενδρυλλίων 92
5. Μέθοδοι πολλαπλασιασμού υποκειμένων 92
5. 1. Εγγενής πολλαπλασιασμός ή με σπόρο 93
5. 2. Αγενής πολλαπλασιασμός 95
6. Μικροπολλαπλασιασμός 104
6. 1. Μεριστωματικός πολλαπλασιασμός 105
6. 2. Μεθοδολογία του μεριστωματικού πολλαπλασιασμού 106
6.3. Χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια και ριζοβολία μεριστωμάτων 107
6.4. Συνθήκες φωτισμού, θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας ανάπτυξης μεριστωμάτων 108
6.5. Προβλήματα μεριστωματικού πολλαπλασιασμού 109
6.6. Χρησιμοποίηση μεριστωματικού πολλαπλασιασμού στα υποκείμενα 110
7. Μέθοδοι πολλαπλασιασμού ποικιλιών 111
7. 1. Γενικά 111
7. 2. Εμβολιασμός με ενοφθαλμισμό 113
7. 3. Εμβολιασμός με εγκεντρισμό 116
8. Σκελετοεμβολιασμοί 120
Ζ. Εγκατάσταση κερασεώνα 121
1. Υφιστάμενη κατάσταση 121
2. Παράμετροι που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην εγκατάσταση του κερασεώνα 122
3. Προετοιμασία εδάφους, επιλογή και φύτευση δενδρυλλίων 123
4. Αποστάσεις φύτευσης 125
5. Επιλογή και διάταξη επικονιαστών 125

Η. Κλαδέματα των δένδρων 127
1. Εισαγωγή 127
2. Κλαδέματα διαμόρφωσης των δένδρων 128
2.1. Διαμόρφωση σε ελεύθερο κύπελλο 128
2.2. Διαμόρφωση σε παλμέττα με 3-4 ορόφους 131
2. 3. Διαμόρφωση σε κυπαρισσάκι 134
2.4. Διαμόρφωση σε μονόκλωνο γραμμικό σύστημα 137
2.5. Άλλα σχήματα διαμόρφωσης των δένδρων 141
3. Κλάδεμα καρποφορίας 144
3.1. Θερινό κλάδεμα 145
3.2. Χειμερινό κλάδεμα 146
4. Κλάδεμα επαναφοράς 147

Θ. Χειρισμοί εδάφους 149
1. Καταπολέμηση ζιζανίων 149
1.1. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των μεθόδων καταπολέμησης ζιζανίων 149
1. 2. Σύγχρονη αντιμετώπιση ζιζανίων 150
1.3. Εφαρμογή ζιζανιοκτονίας 151
2. Συγκαλλιέργεια 152
3. Άρδευση 153
3.1. Η σημασία του νερού και η πρόσληψη αυτού από τα δένδρα 153
3.2. Περίοδος αρδεύσεων στην κερασιά και η σημασία τους 154
3.3. Συστήματα άρδευσης 156
3.4. Αναγκαίες ποσότητες χορήγησης νερού με κάθε άρδευση 159
3. 5. Συχνότητα άρδευσης 161
3.6. Ποιότητα του νερού άρδευσης 163

Ι. Θρέψη – Λίπανση κερασιάς 167
1. Γενικά 167
2. Το έδαφος και η σημασία του 168
3. Εδαφικοί παράγοντες 169
4. Θρεπτικά στοιχεία και πρόσληψη αυτών 170
5. Λίπανση 172
5.1. Προσδιορισμός των αναγκών των δένδρων σε θρεπτικά στοιχεία 173
5.2. Παράγοντες που επιδρούν στην αξιοποίηση των λιπασμάτων από τα δένδρα 175
5. 3. Πρακτική λίπανσης της κερασιάς 177
5.4. Λίπανση με τα υπόλοιπα θρεπτικά στοιχεία 182
6. Ο ρόλος, η σημασία και οι ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων 182
6. 1. Άζωτο, (Ν) 183
6. 2. Φώσφορος, (Ρ) 184
6. 3. Κάλιο, (Κ) 185
6.4. Ασβέστιο, (Ca) 186
6.5. Μαγνήσιο, (Mg) 188
6.6. Θείον, (S) 190
6.7. Σίδηρος, (Fe) 191
6.8. Μαγγάνιο, (Mn) 194
6.9. Ψευδάργυρος, (Zn) 195
6.10. Βόριο, (Β) 197
6.11. Χαλκός, (Cu) 200
6.12. Μολυβδαίνιο, (Μο) 201
6.13. Χλώριο, (Cl) 202
7. Λίπανση με οργανική ουσία 203
8. Εφαρμογή οργανικής λίπανσης 205
9. Εναλλακτική γεωργία 206

ΙΑ. Καρποφορία κερασιάς 209
1. Καταβολή των ανθοφόρων οφθαλμών 209
2. Διακοπή του ληθάργου των οφθαλμών 210
3. Καρποφόρα όργανα 211
4. Άνθη 211
5. Καρπογένεση 212
6. Επικονίαση - Γονιμοποίηση των ανθέων 213
7. Σχηματισμός και ανάπτυξη του καρπού 214
8. Ασυμβίβαστο 215
9. Πρόωρες καρποπτώσεις 216
10. Ο ρόλος των μελισσών στην διεξαγωγή της επικονίασης 218
11. Παράγοντες που επιδρούν στην επικονίαση, γονιμοποίηση και παραγωγή του καρπού 220

ΙΒ. Ρυθμιστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην κερασιά 223
1. Ρυθμιστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη φυτωριακή παραγωγή 223
2. Ρυθμιστικές ουσίες για έκπτυξη πλάγιας βλάστησης στο φυτώριο 224
3. Ρυθμιστικές ουσίες στην αποφύλλωση φυτωριακών δενδρυλλίων 225
4. Ρυθμιστικές ουσίες στη βλάστηση και ανάπτυξη των δένδρων 225
4. 1. Έκπτυξη πλάγιων βλαστών 225
4. 2. Μείωση του μεγέθους των δένδρων 226
5. Ρυθμιστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην άνθιση και στην καρποφορία 227
5.1. Αύξηση της ανθοφορίας 227
5.2. Οψίμιση της άνθισης 228
5.3. Βελτίωση της καρπόδεσης 228
5.4. Διευκόλυνση της συγκομιδής 228
5.5. Πρωίμιση της ωρίμασης 229
5.6. Οψίμιση της ωρίμασης 229
5.7. Βελτίωση της ποιότητας του καρπού 229
6. Σημείωση 230

ΙΓ. Εχθροί της κερασιάς 231
1. Εισαγωγή στη φυτοπροστασία 231
2. Επικίνδυνα ζώα και πτηνά 232
3. Ακάρεα 233
3.1. Τετράνυχοι 234
3.2. Εριόφυες 238
4. Έντομα 239
4.1. Rhagoletis cerasi (Linnaeus), ραγκολέτης ή ραγολέτης 239
4. 2. Αφίδες, (Aphididae) 243
4.3. San Jose, (κόκκινη ψώρα) 247
4.4. Σφαιρολεκάνιο, (χελωνάκι) 249
4. 5. Σκολύτες 250
4. 6. Λιθοκολέτης 253
4. 7. Καπνώδης 256
4. 8. Καλιρόη της κερασιάς 257
4. 9. Άλλα έντομα και εχθροί 258
5. Νηματώδεις 265
6. Αντιμετώπιση εντόμων και ακάρεων 267
6. 1. Προληπτική αντιμετώπιση 267
6. 2. Συμβατική καταπολέμηση 269
6. 3. Ολοκληρωμένη αντιμετώπιση 273
6.4. Βιολογική αντιμετώπιση 277

ΙΔ. Ασθένειες της κερασιάς 287
1. Εισαγωγή 287
2. Μέγεθος ζημιών που προκαλούν 288
3. Γενικά για την αντιμετώπιση των ασθενειών 288
4. Μυκητολογικές ασθένειες 289
4.1. Φαιά σήψη (Μονίλια) 290
4.2. Κυλινδροσπορίωση της κερασιάς 293
4.3. Ανθράκνωση της κερασιάς ή γνωμόνια 296
4.4. Κορύνεο 298
4.5. Φυτόφθορα 301
4.6. Σηψιρριζίες 307
4.7. Αδρομυκώσεις 311
4.8. Νέκρωση βραχιόνων 314
4.9. Άλλοι μύκητες που προσβάλλουν την κερασιά 316
5. Βακτηριολογικές ασθένειες 318
5.1. Βακτηριακό έλκος των πυρηνοκάρπων 318
5.2. Βακτηριακός καρκίνος 322
6. Αντιμετώπιση των ασθενειών 325
7. Φυτοπροστατευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση των ασθενειών 328
7. 1. Ανόργανα μυκητοκτόνα 329
7. 2. Οργανομεταλλικά μυκητοκτόνα 330
7. 3. Οργανικά μυκητοκτόνα ή προστατευτικά μυκητοκτόνα 330
7. 4. Οργανικά μυκητοκτόνα εξειδικευμένης δράσης 331
7. 5. Αντιβιοτικά 331
7. 6. Βιολογικά μυκητοκτόνα 334
7. 7. Παρατηρήσεις 334
8. Πρόγραμμα ψεκασμών αντιμετώπισης εχθρών και ασθενειών της κερασιάς 335

Ε. Ιώσεις της κερασιάς 337
1. Βιολογία - φυσιολογία - μορφολογία ιών 337
2. Συμπτωματολογία 337
3. Διάγνωση 338
4. Διάδοση 338
5. Ζημίες 338
6. Αντιμετώπιση 339
7. Ονοματολογία 340
8. Εξάπλωση 340
9. Ιώσεις της κερασιάς 341
9.1. Νεκρωτική δακτυλιωτή κηλίδωση των πυρηνοκάρπων 341
9.2. Νανισμός των πυρηνοκάρπων 343
9.3. Άλλες ιώσεις της κερασιάς 344
10. Φυτοπλάσματα 348

ΙΣΤ. Μη μολυσματικές ασθένειες και Φυσιολογικές ανωμαλίες 351
1. Εδαφικοί παράγοντες 351
2. Προβλήματα θρέψης 351
3. Δυσμενείς επιπτώσεις εισροών 352
4. Τοξικότητες από τη ρύπανση της ατμόσφαιρας 352
5. Αντίξοες κλιματικές συνθήκες 353
6. Σχίσιμο του καρπού από βροχοπτώσεις 354
6.1. Αίτια και μορφές σχισίματος 354
6.2. Παράγοντες που επιδρούν στο σχίσιμο 356
6.3. Αντιμετώπιση του σχισίματος 358
7. Χαλαζοπτώσεις και ακραία καιρικά φαινόμενα 361
8. Ζημίες από παγετούς 363
8.1. Περιγραφή παγετών 363
8. 2. Φθινοπωρινοί παγετοί 364
8. 3. Χειμερινοί παγετοί 364
8. 4. Ανοιξιάτικοι παγετοί 365
8. 5. Αντιμετώπιση ζημιών από ανοιξιάτικους παγετούς 365
9. Φυσιολογικές ασθένειες ή ανωμαλίες κερασιάς 368
9.1. Κομμίωση 368
9.2. Δίδυμοι καρποί 369
9.3. Επιφανειακή κηλίδωση κερασιών (pitting) 369
9.4. Πρόωρη φυλλόπτωση 370

ΙΖ. Ωρίμαση, Συγκομιδή και Συσκευασία του καρπού 373
1. Γενικά 373
2. Ωρίμαση του καρπού 374
3. Ποιότητα του καρπού 376
4. Βελτίωση ποιότητας 379
5. Συγκομιδή του καρπού 381
5.1. Κατάλληλος χρόνος συγκομιδής 381
5.2. Συγκομιδή 382
5.3. Μηχανική συγκομιδή 383
6. Τυποποίηση και συσκευασία του καρπού 385
6.1. Συσκευαστήρια 385
6.2. Μέσα συσκευασίας 386
7. Συντήρηση του καρπού 386
7.1. Πρόψυξη 388
7.2. Ψύξη 389
7.3. Μεμβράνες συσκευασία 390
8. Μεταφορά των καρπών 391
9. Μετασυλλεκτικές ασθένειες 391
10. Μετασυλλεκτικές φυσιολογικές ανωμαλίες 393

ΙΗ. Διάθεση των κερασιών 395
1. Τρόποι διάθεσης και εμπορίας 396
2. Διαμόρφωση τιμών διάθεσης 397
3. Άλλοι τρόποι διάθεσης 398
4. Ποιοτικές προδιαγραφές εμπορίας κερασιού 399
5. Επώνυμα πιστοποιημένα προϊόντα 401
6. Πιστοποίηση επώνυμων προϊόντων 403
7. Πιστοποίηση διαλογητηρίων - συσκευαστηρίων 404

ΙΘ. Μεταποίηση του κερασιού 407
1. Μεταποιήσιμες ποικιλίες 407
2. Μεταχείριση του καρπού από τη συγκομιδή μέχρι τη μεταποίηση 408
3. Κονσερβοποίηση 409
4. Κατάψυξη 410
5. Αποξήρανση 410
6. Μεταποίηση σε μαρασκίνο, γλασέ ή ζαχαρωτά 411
7. Μεταποίηση σε μαρμελάδες και ζελέδες 412
8. Χυμοί και νέκταρ 413
9. Κρασιά και ηδύποτα 414
10. Οικιακά σκευάσματα 414

Ευχαριστίες 417
Βιβλιογραφία 419