Περί έθνους και ελληνικής συνέχειας
Στο νέο βιβλίο του ο Γιώργος Κοντογιώργης εξετάζει την έννοια του έθνους στην καθολικότητά της και, υπό το πρίσμα αυτό, την έννοια του ελληνικού έθνους. Το έθνος, ως έννοια, αποτελεί κοινωνικό γεγονός που προσιδιάζει στον τύπο της ελεύθερης κοινωνίας, όπως ακριβώς και τα ομόλογα φαινόμενα της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας κλπ. Ο συγγραφέας απορρίπτει, επομένως, τις νεοτερικές προσεγγίσεις που αντιμετωπίζουν το έθνος ως επινόηση ή κατασκευή και ως πρωτόγνωρο φαινόμενο της εποχής μας. Οι αντιλήψεις αυτές ενοχοποιούνται ως ολιγαρχικές, ιστορικά ανυπόστατες και γνωσιολογικά αυθαίρετες. Υποστηρίζει ότι το έθνος, ως συλλογική ταυτότητα, δηλαδή ως συνείδηση κοινωνίας, αποτέλεσε την ιστορική σταθερά του ελληνικού κόσμου, ενώ, ως προς τις μεταλλάξεις του, ακολούθησε κατά πόδας τις εξελίξεις του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος με το οποίο ταυτίσθηκε. Ο ελληνικός κόσμος εξέφρασε πολιτικά την εθνική του συλλογικότητα με όχημα τη συνέργεια των πόλεων ή, αργότερα, την οικουμενική κοσμόπολη. Η σύμπτωση του έθνους με το ενιαίο κράτος αποτελεί τη μόνη ιδιαιτερότητα της νεότερης εποχής. Όμως, η ενσάρκωσή του από το κράτος οφείλεται στο ότι το τελευταίο ενσάρκωσε επίσης το πολιτικό σύστημα. Πράγμα που προσιδιάζει στην πρωτο-πολιτική φάση που βιώνει η εποχή μας.
Το έθνος του (μη δημοκρατικού) κράτους αντιτείνεται, επομένως, στο έθνος της (δημοκρατικής) κοινωνίας. Στο μέτρο που, ο νεότερος κόσμος, θα διευρύνει το πεδίο της ελευθερίας του, οι κοινωνίες θα διεκδικούν τη συμμετοχή τους στην πολιτεία -με πρόσημο την αντιπροσώπευση ή τη δημοκρατία- και, κατ'επέκταση, στη διαχείριση της μοίρας τους, δηλαδή της συλλογικότητάς τους. Ώστε, ο ισχυρισμός της νεοτερικής διανόησης ότι ο εκδημοκρατισμός της πολιτείας θα εξαφανίσει το έθνος, συλλαμβάνεται ως ιδεολογικά διατεταγμένος και, μάλιστα, ολιγαρχικός. Απλώς, εν προκειμένω, η ενσάρκωση της πολιτείας από την κοινωνία των πολιτών, αντί του κράτους, θα αναιρέσει επίσης την οικειοποίηση του έθνους από αυτό, με αποτέλεσμα το κοινωνικό υποκείμενο να αναλάβει την πολιτική του έκφραση.
Περιεχόμενα:
- Αντί προλόγου: Το παρελθόν και η πρόοδος
- Το έθνος ως έννοια: Το έθνος της νεοτερικότητας ως "επινόηση" και ως "φαντασιακή" απομίμηση. Η "τεχνιτή" κατασκευή του έθνους ως επινόηση της ολιγαρχίας. Το έθνος ως ταυτότητα της ανθρωποκεντρικής κοινωνίας. Το έθνος ως συνείδηση κοινωνίας και η ελευθερία. Το διακύβευμα του "έθνους της κοινωνίας" ανάμεσα στο "κράτος-έθνος" και στο κράτος της "παγκοσμιοποίησης". Το έθνος και η ελευθερία της κοινωνίας των πολιτών. Εθνική πολυσημία και πολυπολιτισμικότητα
- Το ελληνικό παράδειγμα: Οι κρατούσες "σχολές" προσέγγισης του ελληνικού φαινομένου. Το ελληνικό έθνος ως έθνος κοσμοσύστημα. Το έθνος ως πολιτισμική και ως πολιτική έννοια. Η βασιλεύουσα Πόλις και η ιδέα της Ρώμης στο έθνος κοσμοσύστημα. Η θέση της νέας θρησκείας στο ταυτοτικό γινόμενο του έθνους κοσμοσυστήματος. Η "ελληνική παιδεία" ως υπόβαθρο της καταγωγικής αναγωγής του έθνους. Οι θεμέλιες προϋποθέσεις της εθνικής συλλογικότητας στο Βυζάντιο. Το έθνος κοσμοσύστημα και η γένεση του νέου ελληνισμού. Οι σταθερές και οι μεταβλητές του έθνους και οι επιπτώσεις της συνάντησης της ελληνικής οικουμένης με την πρωτο-ανθρωποκεντρική νεοτερικότητα.
