Γενική Λαχανοκομία

Γενική λαχανοκομία

Το νέο αξιόλογο βιβλίο Γενικής Λαχανοκομίας έρχεται να δώσει πολύτιμες πληροφορίες σε όσους ασχολούνται με τον τομέα αυτό, σε μία εποχή που υπάρχει ζήτηση μεγαλύτερων ποσοτήτων και καλύτερης ποιότητας κηπευτικών προϊόντων, καθώς και απαίτηση κατανάλωσης λαχανικών σ’ όλες τις εποχές του έτους.
Τα κεφάλαια που αναλύονται είναι τα εξής:
# Διαιτητική και οικονομική σημασία των λαχανικών.
# Εκμετάλλευση, ανάπτυξη, βελτίωση λαχανικών.
# Κατάταξη λαχανοκομικών ειδών.
# Υποστρώματα σποράς και κατασκευές σπορείων.
# Σπορά στο σπορείο – Παραγωγή σποροφύτων.
# Επιλογή χωραφιού και εδάφους για καλλιέργεια λαχανικών.
# Προετοιμασία χωραφιού για καλλιέργεια λαχανικών – αμειψισπορά.
# Σπορά ή μεταφύτευση στην οριστική θέση στο χωράφι – Συγκαλλιέργεια.
# Λίπανση του λαχανόκηπου.
# Αρδευση του λαχανόκηπου.
# Καλλιέργεια του εδάφους και άλλες καλλιεργητικές φροντίδες.
# Ωρίμανση, συγκομιδή, τυποποίηση και εμπορία λαχανικών.
# Θερμοκήπια.

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

2. ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

Ι. Διαιτητική σημασία των λαχανικών 13

α. Περιεκτικότητα των λαχανικών σε ενέργεια, νερό, ζάχαρα, πρωτεΐνες και λίπη 13

β. Περιεκτικότητα των λαχανικών σε ανόργανα θρεπτικά στοιχεία 16

γ. Περιεκτικότητα των λαχανικών σε βιταμίνες 17

i. Βιταμίνη Α (βιταμίνη της ανάπτυξης) 19

ii. Βιταμίνη B 19

iii. Βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) 20

iv. Βιταμίνη D 21

v. Βιταμίνη E (α-τοκοφερόλη) 21

vi. Βιταμίνη K

II. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 21

III. ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ 27

3. ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

I. ΜΟΡΦΕΣ - ΤΥΠΟΙ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ 33

ΙΙ. ANAΠΤΥΞΗ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕMΠOΡΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ 36

Α. Ανάπτυξη λαχανικών 36

α. Γενικά 36

β. Ο ρόλος των ριζών, του βλαστού και των φύλλων 37

γ. Μερικές βασικές λειτουργίες του φυτού 38

Β. Παράγοντες που επηρεάζουν την εμπορική επιτυχία των λαχανοκομικών καλλιεργειών σε μια περιοχή 42

α. Το κλίμα 42

β. Το οξυγόνο 50

γ. Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) 50

δ. To έδαφος 51

ε. Τα δίκτυα και τα μέσα μεταφοράς 51

στ. Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της περιοχής 51

ζ. Η ύπαρξη γεωργικών βιομηχανιών στην περιοχή 52

η. Η ατμοσφαιρική ρύπανση 53

ΙΙΙ. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ 53

4. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ

I. ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ 55

ΙΙ. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥ 57

ΙΙΙ. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟ ΕΥΡΟΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ 58

IV. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟ ΕΔΩΔΙΜΟ ΠΡΟΪΟΝ ΤΟΥΣ 60

5. ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΣΠΟΡΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΠΟΡΕΙΟΥ

Ι. ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΣΠΟΡΕΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΥΤΩΝ 64

α. Εδαφικά μείγματα 64

Ιδιότητες εδαφικού μείγματος 66

Πλεονεκτηματα εδαφικών μειγμάτων 68

Μειονεκτήματα εδαφικών μειγμάτων 68

β. Συνθετικά μείγματα (κομπόστες-composts) 69

Παρασκευή συνθετικών μειγμάτων 71

Πλεονεκτήματα των συνθετικών μειγμάτων 73

Μειονεκτήματα των συνθετικών μειγμάτων 73

γ. Φυσικές ιδιότητες των μειγμάτων 74

δ. Απορρόφηση και απόδοση νερού από τα υποστρώματα 75

ε. Διαβροχή της τύρφης 76

ΙΙ. ΘΕΡΜΟΣΠΟΡΕΙΑ – ΨΥΧΡΑ ΣΠΟΡΕΙΑ 76

1. Θερμοσπορεία 78

2. Θερμοκήπια 83

3. Ψυχρά σπορεία 84

α. Περιπτώσεις εφαρμογής 84

β. Ψυχρά σπορεία και ηλιακή ενέργεια 86

6. ΣΠΟΡΑ ΣΤΟ ΣΠΟΡΕΙΟ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΠΟΡΟΦΥΤΩΝ

Ι. ΣΠΟΡΑ ΣΤΟ ΣΠΟΡΕΙΟ 89

α. Μεταχείριση του σπόρου 89

β. Σπορά - στρωμάτωση του σπόρου - μέθοδοι σποράς 89

γ. Καλυμμένος σπόρος 97

δ. Διασικασία σποράς και φυτρώματος του σπόρου 98

ε. Παράγοντες που επηρεάζουν τη βλάστηση (το φύτρωμα) του σπόρου 101

1. Ο σπόρος και η ποικιλία 101

2. Ο λήθαργος του σπόρου 102

3. Η υγρασία κατά τη βλάστηση 105

4. Η θερμοκρασία 106

5. Το φως 107

6. Οι φυτορρυθμιστικές ουσίες (οι ορμόνες) 107

ΙΙ. ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΗ ΣΕ ΑΤΟΜΙΚΑ ΦΥΤΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΤΟ ΦΥΤΩΡΙΟ 108

α. Η διαδικασία της πρώτης μεταφύτευσης 108

β. Ατμοσφαιρικές συνθήκες φυτωρίου 110

1. Υγρασία 110

2. Θερμοκρασία και ψυχρή μεταχείρηση φυταρίων 110

3. Ένταση και διάρκεια φωτισμού 112

4. Εμπλουτισμός του σπορείου με CO2 113

γ. Συνθήκες ριζόσφαιρας 114

δ. Εμβολιασμός των φυτών 116

ε. Φροντίδα των φυτών στο σπορείο 120

στ. Σκληραγώγηση των φυτών 121

7. ΕΠΙΛΟΓΗ ΧΩΡΑΦΙΟΥ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΥΣ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

Ι. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΧΩΡΑΦΙΟΥ ΣΕ ΜΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 123

ΙΙ. ΕΔΑΦΟΣ 124

α. Μηχανική σύσταση του εδάφους και οι φυσικές ιδιότητές του 124

β. Υφή του εδάφους 125

γ. Χημικές ιδιότητες και χημική αντίδραση (pH) του εδάφους 126

δ. Γονιμότητα του εδάφους – Οργανική ουσία εδάφους 131

8. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΧΩΡΑΦΙΟΥ ΦΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ - ΑΜΕΙΨΙΣΠΟΡΑ

Ι. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΧΩΡΑΦΙΟΥ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ 135

α. Τρόποι κατεργασίας του εδάφους για την προετοιμασία του χωραφιού 135

β. Επιλογη του χρόνου διενέργειας των μεθόδων κατεργασίας του εδάφους 137

i. Προετοιμασία του εδάφους για ανοιξιάτικες καλλιέργειες 138

ii. Προετοιμασία εδάφους για φθινοπωρινές καλλιέργειες 138

ΙΙ. ΑΜΕΙΨΙΣΠΟΡΑ 139

α. Λόγοι εφαρμογής της αμειψισποράς 139

β. Επιλογή καλλιεργειών και σχεδιασμός της αμειψισποράς 144

i. Κριτήρια επιλογής των καλλιεργειών 144

ii. Παραδείγματα αμειψισποράς 146

γ. Περιπτώσεις μη εφαρμογής της αμειψισποράς 147

9. ΣΠΟΡΑ Ή ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΑΦΙ - ΣΥΓΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Ι. ΣΠΟΡΑ Ή ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΑΦΙ 149

α. Προγραμματισμός καλλιέργειας (εποχή σποράς ή μεταφύτευσης) 149

β. Διάταξη φυτών και αποστάσεις σποράς ή φύτευσης στο χωράφι 150

γ. Τρόποι άμεσης σποράς λαχανικών στο χωράφι 152

δ. Καλυμμένοι σπόροι (pelleted seeds) 155

ε. Μεταφύτευση στο χωράφι 155

i. Κατάσταση και στάδιο ανάπτυξης των φυτών την ημέρα της μεταφύτευσης 155

ii. Φύτευση 156

iii. Αποστάσεις φύτευσης 158

iv. Περιποίηση των φυτών αμέσως μετά τη μεταφύτευση 158

ΙΙ. ΣΥΓΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ 159

α. Λόγοι που συνηγορούν για την υιοθέτηση της συγκαλλιέργειας 160

β. Λόγοι που συνηγορούν για την αποφυγή της συγκαλλιέργειας 161

10. ΛΙΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΥ

α. Γενικά 163

β. Ο ρόλος των κύριων θρεπτικών στοιχείων 164

γ. Ανάγκες των λαχανικών σε θρεπτικά στοιχεία 167

δ. Προσδιορισμός των αναγκών των λαχανικών σε θρεπτικά στοιχεία 168

ε. Μέθοδοι, τρόποι και χρόνος εφαρμογής της λίπανσης των λαχανικών 171

1. Κατηγορίες λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται κατά τη βασική λίπανση 172

2. Λιπάσματα που χρησιμοποιούνται κατά την επιφανειακή λίπανση 177

στ. Συστήματα λίπανσης 178

ζ. Πρόγραμμα λίπανσης 179

η. Τροφοπενίες στις λαχανοκομικές καλλιέργειες και αντιμετώπισή τους 180

θ. Κατηγορίες, τύποι - μορφές και είδη λιπασμάτων 182

11. ΑΡΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΥ

α. Γενικά 187

β. Ανάγκες λαχανικών σε νερό 187

γ. Όργανα μέτρησης της εδαφικής υγρασίας 189

δ. Συστήματα άρδευσης 193

ε. Δόση και συχνότητα άρδευσης 199

στ. Ποιότητα αρδευτικού νερού 201

12. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ

Ι. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ 205

ΙΙ. ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 206

α. Γενικά 206

β. Μεθοδοι αντιμετώπισης των ζιζανίων 207

γ. Κατηγορίες ζιζανιοκτόνων 211

ΙΙΙ. ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΧΘΡΩΝ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ 211

α. Γενικά 211

β. Σημασία της φυτοπροστασίας για τις λαχανοκομικές καλλιέργειες 212

γ. Ζωικοί εχθροί των λαχανοκομικών καλλιεργειών 212

δ. Μικροοργανισμοί που προκαλούν ασθένειες στα λαχανικά 216

δ. Ιώσεις 218

ε. Μέθοδοι αντιμετώπισης εχθρών και ασθενειών 219

στ. Απαραίτητες προφυλάξεις για την ασφαλή εφαρμογή των φαρμάκων 225

V. ΛΟΙΠΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ 226

13. ΩΡΙΜΑΝΣΗ, ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ, ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ & ΕΜΠΟΡΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

12.1 Γενικά 229

12.2 Κριτήρια καθορισμού της ημερομηνίας συγκομιδήςτων λαχανικών 229

12.3 Μέθοδοι συγκομιδής των λαχανικών 237

12.4 Μέσα και εργαλεία συγκομιδής των λαχανικών 239

12.5 Κριτήρια ποιοτικής κατάταξης των λαχανικών 241

12.6 Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα των λαχανικών 242

12.7 Τυποποίηση και συσκευασία των λαχανικών 244

12.8 Πρόψυξη των λαχανικών 249

12.8.1 Χρήση ψυχρού αέρα 249

12.8.2 Χρήση ψυχρού νερού 249

12.8.3 Χρήση πάγου 250

12.8.4 Ψύξη σε κενό αέρος 250

12.9 Μέθοδοι αποθήκευσης και συντήρησης των λαχανικών 250

12.9.1 Μερικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στα συγκομισμένα λαχανικά 251

12.9.2. Ψυκτικοί Θάλαμοι 253

12.9.3. Θάλαμοι ρυθμιζόμενης ατμόσφαιρας 257

12.10 Εμπορία λαχανοκομικών προϊόντων 258

14. ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Ι. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ 261

α. Προορισμός-χρησιμότητα θερμοκηπίου 261

β. Επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από τα θερμοκήπια 262

γ. Ιστορική αναδρομή 264

δ. Διάδοση θερμοκηπιακών εγκαταστάσεων 266

δ.1. Διάδοση θερμοκηπίων στον κόσμο 266

δ.2. Διάδοση θερμοκηπίων στην Ελλάδα 268

ΙΙ. ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ 271

α. Υλικά σκελετού 271

1. Ξύλο 271

2. Σίδηρος 274

3. Αλουμίνιο 276

4. Λοιπά υλικά

β. Υλικά κάλυψης 277

1. Υλικά και φωτοπερατότητα 277

2. λοιπές φυσκές ιδιότητες των υλικών κάλυψης 280

3. Είδη υλικών κάλυψης 282

3.2. Πλαστικά φύλλα μεγάλων επιφανειών 284

3.3. Πλαστικά σε σκληρές πλάκες 288

ΙΙΙ. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ 291

α. Επιλογή της θέσης εγκατάστασης 291

β. Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για το σχεδιασμό και την κατασκευή του θερμοκηπίου 292

γ. Κατασκευαστικά στοιχεία 292

1. Θεμελίωση 292

2. Ύψος του θερμοκηπίου 293

3. Πλάτος 293

4. Στέγη 293

5. Απόσταση μεταξύ στοιχείων σκελετού 294

6. Στερέωση του σκελετού στα φορτία 296

γ. Αντοχή του σκελετού στα φορτία 296

IV. ΤΥΠΟΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ 298

α. Κύριοι τύποι πλαστικών θερμοκηπίων από το εξωτερικό 298

1. Ημικυκλικά ή τοξωτά θερμοκήπια 298

2. Θερμοκήπιο γοτθικού τύπου 299

3. Τύπος Rigid-Frame 299

4. Τύπος Α 300

5. Τύπος Post-Rafter 300

6. Τύπος Ψαλιδωτός

7. Τύπος πλαισιωτός 303

8. Αεροστήρικτα θερμοκήπια 303

β. υαλόφρακτα θερμοκήπια 303

γ. Πλαστικά θερμοκήπια ελληνικού χωρικού τύπου 306

1. Τύπος Πρέβεζας 306

2. Τύπος Σκάλας 307

3. Τύπος Μακεδονίας ή Θεσσαλονίκης 307

4. Τύπος Τυμπακίου 310

5. Τύπος Ιεράπετρας 310

6. Τύπος Φιλιατρών 311

7. Βελτιωμένος τύπος Φιλιατρών 312

δ. Προκατασκευασμένοι τύποι θερμοκηπίων 314

V. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ 315

α. Θέρμανση θερμοκηπίου 315

β. Εξοικονόμηση ενέργειας στα θερμοκήπια 322

γ. Αερισμός-εξαερισμός του θερμοκηπίου 322

δ. Δροσισμός θερμοκηπίου 325

ε. Συστήματα άρδευσης και υδρολίπανσης στο θερμοκήπιο 326

στ. Σχετική υγρασία του θερμοκηπίου. Επιφανειακή συμπύκνωση υδρατμών 327

ζ. Διοξείδιο του άνθρακα (CO2) 329

η. Συμπληρωματικός φωτισμός θερμοκηπίου 330

θ. Εισαγωγή ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) στο θερμοκήπιο 330

15. ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 333