Βιολογία οπωροκηπευτικών φυτών IΙ

Βιολογία οπωροκηπευτικών φυτών IΙ

Ο δεύτερος αυτός τόμος αναφέρεται στην φυσιολογία της ανάπτυξης των φυτών με έμφαση τα οπωροκηπευτικά (οπωροφόρα, κηπευτικά, καλλωπιστικά). Περιγράφονται όλα τα στάδια του βιολο- γικού κύκλου των φυτών αυτών, από την φύτρωση έως τον θάνατο, οι μηχανισμοί και διεργασίες που λαμβάνουν χώρα σε καθένα από αυτά καθώς και οι παρά- γοντες που επηρεάζουν ή ρυθμίζουν τα στάδια αυτά.
Παρατίθεται μεγάλος αριθμός σχημάτων και πινάκων από τη διεθνή βιβλιογραφία. ΄Οπου ήταν εφικτό ενσωματώθηκαν πα- ραδείγματα, παρατηρήσεις, σχήματα και πίνακες από την ερευνητική εμπειρία των συγγραφέων στον τομέα της Επιστήμης των Οπωροκηπευτικών.
 
Περιεχόμενα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΦΥΤΡΩΣΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΛΗΘΑΡΓΟΥ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ 13

Η ΦΥΤΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ 13
Σχηματισμός και μορφολογία σπέρματος 13
Απόμιξη - Πολυεμβρυονία 16
Τα σπέρματα ως όργανα αποθησαυρισμού τροφών 18
Η φύτρωση 20
(α) Πρόσληψη νερού 21
(β) Βιοχημικές μεταβολές κατά την φύτρωση 22
Αναπνευστικό πηλίκο 23
Μηχανισμός φύτρωσης των δημητριακών 24
(γ) Έναρξη της αύξησης και εμφάνιση του ριζιδίου 27
(δ) Επιμήκυνση του ριζιδίου και εμφάνιση του βλαστιδίου 28
Παράγοντες που επηρεάζουν την φύτρωση 30

Ο ΛΗΘΑΡΓΟΣ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ 36
Έννοια του λήθαργου - Ορισμοί 36
Κατηγορίες και αίτια του λήθαργου των σπερμάτων 37
1. Λήθαργος που οφείλεται στα καλύμματα του σπέρματος 38
Τεχνικές διακοπής του λήθαργου που οφείλεται
στα καλύμματα 40
2. Λήθαργος του εμβρύου 41
(α) Ανασταλτικές ουσίες - Αμπσισικό οξύ 43
(β) Γιββερελλίνες 45
(γ) Κυτοκινίνες 47
(δ) Αυξίνες και αιθυλένιο 47
(ε) Ο ρόλος της χαμηλής θερμοκρασίας 48
Βιολογική και οικονομική σημασία του λήθαργου των σπερμάτων 50
Διάρκεια ζωής των σπερμάτων 51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΚΤΗΤΩΝ ΡΙΖΩΝ (ΡΙΖΟΓΟΝΙΑ) 55
Έννοιες και αρχές του αγενούς πολλαπλασιασμού και της ριζογονίας 55
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΚΤΗΤΩΝ ΡΙΖΩΝ 58
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΚΤΗΤΩΝ ΡΙΖΩΝ 60
Ι. Εξωτερικοί παράγοντες 60
(α) Πολικότητα 60
(β) Φυτοορμόνες 61
(γ) Η επίδραση των οφθαλμών και των φύλλων 64
(δ) Συνεργιστικές ουσίες 64
(ε) Αναστολείς της ριζοβολίας 65
(στ) Υδατάνθρακες - Θρεπτική κατάσταση μητρικού φυτού 65
(ζ) Είδος και ποικιλία φυτού 68
(η) Νεανικότητα 69

II. Εξωτερικοί παράγοντες (που έχουν σχέση με το μόσχευμα) 70
(α) Εκχλοίωση 70
(β) Θέση του μοσχεύματος στο μητρικό φυτό 71
(γ) Παρουσία ανθέων στον μητρικό βλαστό 71
(δ) Τραυματισμός 72
(ε) Χρόνος λήψης των μοσχευμάτων 73
(στ) Εξωγενής επίδραση ουσιών 74
Γιατί χρησιμοποιούνται αυξίνες ριζοβολίας 74
Χρησιμοποιούμενες αυξίνες 74
Μέθοδοι εφαρμογής αυξινών ριζοβολίας 76
Παράγοντες που επηρεάζουν την είσοδο της αυξίνης
στους ιστούς του μοσχεύματος 78
Επίδραση άλλων ουσιών 79

III. Παράγοντες του περιβάλλοντος 81
(α) Υγρασία 81
(β) Θερμοκρασία 82
(γ) Φως 82
(δ) Οξυγόνο 83
(ε) Μέσο ριζοβολίας 83

ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΕΚΟΜΜΕΝΗΣ ΥΔΡΟΝΕΦΩΣΗΣ 84
Φυσιολογική αρχή της υδρονεφωσης 84
Περιγραφή του συστήματος υδρονεφωσης 86

ΕΙΔΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ 87
1. Μοσχεύματα βλαστού 87
2. Μοσχεύματα φύλλου 88
3. Μοσχεύματα γονάτου με φύλλο και οφθαλμό 88
4. Μοσχεύματα ριζών 89

Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΤΟΝ ΑΓΕΝΗ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟ 89

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ
ΚΟΝΔΥΛΩΝ ΚΑΙ ΒΟΛΒΩΝ 91

Μορφολογία των μεταμορφώσεων βλαστού και ρίζας 91
Μορφή και τρόπος μεταφοράς αποθησαυριστικών ουσιών 94
Η κονδυλοττοίηση/βολβοττοίηση ως φαινόμενο αλληλεξάρτησης 95
Παράγοντες που επηρεάζουν τον σχηματισμό κονδύλων/βολβών 96
Αύξηση και ωρίμανση κονδύλων και βολβών 104

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Η ΑΠΟΚΟΠΗ 107
Βιολογική σημασία της αποκοπής 108
Ανατομία της αποκοπής 108
Αποκοπή φύλλων 109
Αποκοπή ανθέων 110
Αποκοπή καρπών 110
Αποκοπή βλαστών 111
Φυσιολογία της αποκοπής 111
Εσωτερικοί παράγοντες 111
Εξωτερικοί παράγοντες 117
Ρύθμιση της αποκοπής 119
Ρύθμιση της αποκοπής των φύλλων 119
Ρύθμιση της αποκοπής των καρπών 120

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΚΟΡΥΦΗΣ 125
Φυσιολογία της κυριαρχίας της κορυφής 128
Ρύθμιση της κυριαρχίας της κορυφής 129

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Η ΝΕΑΝΙΚΟΤΗΤΑ 133
Μορφολογικά χαρακτηριστικά της νεανικότητας 135
Φυσιολογικά χαρακτηριστικά της νεανικότητας 136
Ανικανότητα για ανθογονία 136
Ικανότητα για ριζοβολία 137
Αύξηση 138
Γεωτροπισμός 138
Συγκράτηση φύλλων 139
Διάρκεια του σταδίου της νεανικότητας 140
Τα αίτια της νεανικότητας 140
Ρύθμιση του σταδίου της νεανικότητας 142

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΑΝΘΟΓΟΝΙΑ 145
Ανθογονία, προσαρμοστικότητα και επιβίωση των φυτών 146
Διαφοροποίηση ανθικών καταβολών 147
ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ 149
Ανακάλυψη του φωτοπεριοδισμού 151
Φωτοπεριοδικές απαιτήσεις των φυτών 152
Κριτική φωτοπερίοδος 154
Δέκτης του φωτοπεριοδικού ερεθίσματος 155
Απαιτούμενοι φωτοπεριοδικοί κύκλοι 155
Φωτοπεριοδική μετεπίδραση 156
Ο μηχανισμός της φωτοπεριοδικής επίδρασης 156
(α) Πρώτη περίοδος φωτός 156
(β) Περίοδος σκότους 156
Φωτεινή διακοπή 159
Μηχανισμός μέτρησης χρόνου 161
Ενδογενείς ρυθμοί 163
(γ) Δεύτερη περίοδος φωτός 164
Η υπόθεση περί ανθογόνου ορμόνης 165
Αναστολείς της ανθογονίας 168
Πρακτικές εφαρμογές ρύθμισης της ανθογονίας 169

ΕΑΡΙΝΟΠΟΙΗΣΗ 172
Ανακάλυψη της εαρινοποίησης 173
Τύποι φυτών που απαιτούν εαρινοποίηση 174
Ετήσια φυτά 174
Διετή φυτά 174
Πολυετή φυτά 175
Αποεαρινοποίηση 176
Ο ρόλος των θρεπτικών ουσιών 177
Σχέση εαρινοποίησης και φωτοπεριοδισμού 177
Τα χαρακτηριστικά του ερεθίσματος του ψύχους 178
Η φυσιολογική βάση της εαρινοποίησης 180

ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΟΓΟΝΙΑ 182
Η ανθογονία της ομάδας των λάχανων 182
Η ανθογονία των βολβωδών φυτών 182

Η ΑΝΘΟΓΟΝΙΑ ΤΩΝ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΟΠΩΡΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ 184
Ανθογονία φυλλοβόλων οπωροφόρων και φωτοπερίοδος 184
Χρόνος φυσιολογικής διαφοροποίησης των ανθοφόρων οφθαλμών 185
Παράγοντες που επηρεάζουν την φυσιολογική διαφοροποίηση 188

ΧΗΜΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΟΓΟΝΙΑΣ 190
Γιββερελλίνες 191
Αυξίνη 191
Αλλες ρυθμιστικές ουσίες 192

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΗΣΗΣ 192

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΛΗΘΑΡΓΟΥ ΤΩΝ ΟΦΘΑΛΜΩΝ 195
Το φαινόμενο του λήθαργου και σχετικές έννοιες 195
Μορφολογικά και φυσιολογικά χαρακτηριστικά του λήθαργου 196
Η σημασία του λήθαργου για την επιβίωση των φυτών 197
Ανεπαρκής διακοπή του λήθαργου 198
Αίτια του λήθαργου 199
Φωτοπερίοδος 199
Αυξητικές και ανασταλτικές ουσίες 200
Διακοπή του λήθαργου 202
Διακοπή του λήθαργου κάτω από φυσικές συνθήκες 202
Διακοπή του λήθαργου με τεχνητά μέσα 208
Παράταση του λήθαργου 210

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Η ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ 213
Απλοί ή μονήρεις καρποί 214
Λωβός 214
Δρύπη 214
Ράγα 216
Εσπερίδιο 218
Μήλο 219
Κάψα 220
Θύλακος 220
Κάρυο 220
Αχαίνιο 221
Συγκάρπια 221
Φράουλα 221
Πολλαπλοί ή σύνθετοι καρποί 222
Σύκο 222
Ανανάς 223

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΟΥ ΚΑΡΠΟΥ 225
Η αύξηση του καρπού 225
Καμπύλες αύξησης του καρπού 226
Το σχήμα του καρπού 229
Η επίδραση της επικονίασης και γονιμοποίησης
στην αύξηση του καρπού 230
Η επίδραση της επικονίασης 231
Η επίδραση της γονιμοποίησης και των σπερμάτων 231
Οι ορμόνες των σπερμάτων 234
Παρθενοκαρπία 235
Παράγοντες που προκαλούν παρθενοκαρπία 237
Τεχνητή παρθενοκαρπία στα οπωροκηπευτικά 240
Τομάτα 240
Πυρηνόκαρπα 242
Γιγαρτόκαρπα 242
Συκιά 243
Παράγοντες που επηρεάζουν την αύξηση του καρπού 243
Α. Ενδογενείς παράγοντες 243
Αριθμός κυττάρων ανά καρπό 243
Αναλογία φύλλων/καρπό - Υδατάνθρακες 244
Β. Εξωγενείς παράγοντες 245
Νερό 245
Ανόργανα στοιχεία 245
Θερμοκρασία 246
Ανεμος 248
Φως 248
Άνθρωπος 248
Αύξηση του καρπού in vitro 248

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΤΟ ΓΗΡΑΣ 249
Τύποι γήρατος 249
Βιοχημικές μεταβολές κατά το γήρας καρπών και φύλλων 251
Παράγοντες και συνθήκες που επηρεάζουν το γήρας 253
Διαδοχικό γήρας φύλλων 253
Σύγχρονο γήρας φύλλων 257
Καθολικό γήρας 257
Αίτια του γήρατος 258
Τροφική θεωρία 258
Ορμονική θεωρία 258
Βιολογική σημασία του γήρατος 260
Η χρήση ρυθμιστών αύξησης για τον έλεγχο του γήρατος 260
Γενετική μηχανική και πρόληψη γήρατος 262

Επιλεγμενη Βιβλιογραφια 265