Ωκεανογραφία - Εισαγωγή στο θαλάσσιο περιβάλλον

Ωκεανογραφία - Εισαγωγή στο θαλάσσιο περιβάλλον

Περιεχόμενα:

Πρόλογος 29

Εισαγωγή: Η Επιστήμη της Ωκεανογραφίας 31

Κεφάλαιο 1
H Απαρχή και το Παρελθον της Γης
Αντικείμενα μάθησης 41
Εισαγωγή 41
Πλαίσιο 1.1: Κοσμολογικές Απαρχές 43
Πλαίσιο 1.2: Γιατί Διαστέλλεται το Σύμπαν; 46
1.1 Η Γένεση του Πλανήτη Γη 48
1.1.1 Η πρωταρχική Γη 48
1.1.2 Η πρωταρχική ατμόσφαιρα 48
Πλαίσιο 1.3: Ραδιοχρονολόγηση 49
Πλαίσιο 1.4: Η Σελήνη 50
1.1.3 Το παρελθόν της γης -
Διαφοροποίηση του εσωτερικού της 52
1.1.4 Ο πρωταρχικός ωκεανός 53
1.2 Η Εμφάνιση της Ζωής στη Γη 54
Πλαίσιο 1.5: Βακτήρια 55
1.2.1 Οι πρώτοι οργανισμοί 56
Πλαίσιο 1.6: Κυανοβακτήρια 57
1.2.2 Η εμφάνιση των πολυκύτταρων οργανισμών 58
1.3 Το Παρελθόν της Γης 61
Πλαίσιο 1.7: Ο Γεωλογικός Χρόνος 61
1.3.1 Η προκάμβρια περίοδος 62
1.3.2 Παλαιοζωικός αιώνας 62
1.3.3 Μεσοζωικός αιώνας 64
1.3.4 Καινοζωικός αιώνας 67
Πλαίσιο 1.8: Παλαιοθερμοκρασίες 70
Σύνοψη 75
Έννοιες-Κλειδιά 76
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 77
Διευθύνσεις Διαδικτύου 81

Κεφάλαιο 2
Ο Πλανήτης Ωκεανός
Αντικείμενα Μάθησης 83
Εισαγωγή 83
2.1 Εξωτερική Μορφολογία της Γης 85
2.1.1 Το σχήμα της Γης 85
2.1.2 Η υψογραφική καμπύλη 86
Πλαίσιο 2.1: Στατιστικά Στοιχεία για τον Παγκόσμιο Ωκεανό 88
2.2 Η Δομή του Εσωτερικού της Γης 90
2.2.1 Ο πυρήνας 92
2.2.2 Ο μανδύας 93
2.2.3 Ο στερεός φλοιός 93
Πλαίσιο 2.2: Μέθοδοι Μελέτης του Εσωτερικού της Γης 95
Σύνοψη 98
Έννοιες-Κλειδιά 99
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 100
Διευθύνσεις Διαδικτύου 101

Κεφάλαιο 3
Λιθοσφαιρικές Πλάκες και Ωκεάνιος Πυθμένας
Αντικείμενα Μάθησης 103
Εισαγωγή 103
3.1 Η Θεωρία της Μετατόπισης των Ηπείρων 105
Πλαίσιο 3.1: Στοιχεία Γεωμαγνητισμού 105
Πλαίσιο 3.2: Μέθοδος Ραδιοχρονολόγησης Κ-Αr 106
3.1.1 Φαινομενική μετάθεση των πόλων 107
3.1.2 Η πρώτη απόδειξη της μετατόπισης των ηπείρων 107
3.2 Η Κινητήρια Δύναμη της Μετατόπισης των Ηπείρων 109
3.3 Μεσο-ωκεάνιες Ράχες 110
3.3.1 Γενικά χαρακτηριστικά 110
3.3.2 Αναστροφές του γεωμαγνητικού πεδίου 112
3.3.3 Ροή θερμότητας από το εσωτερικό της Γης 114
3.4 Οι Λιθοσφαιρικές Πλάκες 116
3.4.1 Σεισμοί και όρια λιθοσφαιρικών πλακών 116
3.4.2 Τύποι ορίων και συγκρούσεις λιθοσφαιρικών πλακών 117
3.5 Ο Πυθμένας των Ωκεανών 120
3.5.1 Γενικά χαρακτηριστικά 120
3.5.2 Μεσο-ωκεάνιες ράχες και ωκεάνιες τάφροι 120
3.5.3 Ωκεάνιες λεκάνες 121
3.5.4 Hφαιστειακά μορφολογικά στοιχεία 122
3.5.5 Ηπειρωτικά περιθώρια 125
3.6 Το Παρελθόν 129
Σύνοψη 129
Έννοιες-Κλειδιά 130
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 131
Διευθύνσεις Διαδικτύου 135

Κεφάλαιο 4
Θαλάσσια Ιζήματα
Αντικείμενα Μάθησης 137
Εισαγωγή 137
4.1 Στοιχεία Ιζηματολογίας 139
4.1.1 Υφή και χημική σύσταση των ιζημάτων 139
Πλαίσιο 4.1: Γνώσεις Υποβάθρου 140
4.2 Σύσταση Θαλάσσιων Ιζημάτων 143
4.2.1 Χερσογενή ιζήματα 143
4.2.2 Βιογενή ιζήματα 144
4.2.3 Υδρογενή ιζήματα 144
Πλαίσιο 4.2: Υδρογενή Ιζήματα Οικονομικής Σημασίας 145
4.2.4 Κοσμογενή ιζήματα 146
4.3 Νηρητικά Ιζήματα 147
4.3.1 Το ιζηματογενές κάλυμμα 147
4.3.2 Αποσάθρωση 148
4.3.3 Διάβρωση μεταφορά και απόθεση 149
4.3.4 Κατανομή ιζημάτων στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα 150
4.4 Πελαγικά Ιζήματα 151
4.4.1 Βιογενείς λάσπες 151
4.4.2 Aβυσσικοί άργιλοι 153
4.5 Γενικά Χαρακτηριστικά των Ιζημάτων 154
4.5.1 Πάχος και ηλικία ιζημάτων από τη
μεσοωκεάνια ράχη 154
4.5.2 Κατανομή των διάφορων τύπων ιζημάτων 154
Σύνοψη 155
Έννοιες-Κλειδιά 156
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 157
Διευθύνσεις Διαδικτύου 159

Κεφάλαιο 5
Χημικές Ιδιότητες του Θαλάσσιου Νερού
Αντικείμενα Μάθησης 161
Εισαγωγή 161
5.1 Διαλυτικές Ιδιότητες 163
5.1.1 Επιπτώσεις των διαλυμένων αλάτων 163
5.2 Προέλευση των Aλάτων του Θαλάσσιου Νερού 164
5.2.1 Συστατικά προερχόμενα από τη διάβρωση
του εδάφους 165
5.2.2 Πτητικά συστατικά σε περίσσεια 165
5.2.3 Διαχρονικές μεταβολές 165
Πλαίσιο 5.1: Σύντομη Αναδρομή στο Παρελθόν του Θαλάσσιου Νερού 168
5.3 Σύσταση του Θαλάσσιου Νερού 170
5.3.1 Σωματιδιακή ύλη 170
Πλαίσιο 5.2: Χρόνος Παραμονής 172
5.3.2 Διαλυμένα συστατικά 173
5.4 Αλατότητα 174
5.5 Δευτερεύοντα Συστατικά 178
5.5.1 Διαλυμένα αέρια 178
Πλαίσιο 5.3: Η Μέθοδος Ραδιοχρονολόγησης του ’νθρακα - 14 178
i) Οξυγόνο 179
ii) Ρυθμιστική ικανότητα 181
iii) Διοξείδιο του άνθρακα 182
iv) Μερικά δευτερεύοντα αέρια 183
v) Τα διαλυμένα αέρια ως ιχνηλάτες 184
5.5.2 Θρεπτικά συστατικά 184
5.5.3 Ιχνοστοιχεία 188
Σύνοψη 188
Έννοιες-Kλειδιά 189
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 190
Διευθύνσεις Διαδικτύου 192

Κεφάλαιο 6
Φυσικές Ιδιότητες του Θαλάσσιου Νερού
Αντικείμενα Μάθησης 193
Εισαγωγή 193
Πλαίσιο 6.1: Θαλάσσιος Πάγος 196
6.1 Φυσικές Διεργασίες στον Παγκόσμιο Ωκεανό 199
6.1.1 Θέρμανση του παγκόσμιου ωκεανού:
ηλιακή ακτινοβολία 199
6.1.2 Το γήινο θερμικό ισοζύγιο 200
Πλαίσιο 6.2: Ηλεκτρομαγνητικά Κύματα 200
Πλαίσιο 6.3: Θερμικό Ισοζύγιο Αιγαίου Πελάγους 203
6.1.3 Διακυμάνσεις της θερμοκρασίας
στον παγκόσμιο ωκεανό 206
Πλαίσιο 6.4: Οικολογική Σημασία του Εποχικού Θερμοκλινούς 209
6.1.4 Δυναμική θερμοκρασία 212
6.2 Πυκνότητα Θαλάσσιου Νερού 213
6.3 Διάδοση Φωτός στη Θάλασσα 218
6.4 Διάδοση Ήχου στη Θάλασσα 220
6.4.1 Ακουστική θερμογραφία 221
Σύνοψη 222
Έννοιες-Κλειδιά 223
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 224
Διευθύνσεις Διαδικτύου 226

Κεφάλαιο 7
Ατμοσφαιρική Δομή και Κυκλοφορία
Αντικείμενα Μάθησης 227
Εισαγωγή 227
7.1 Δομή και Σύσταση της Ατμόσφαιρας 229
7.1.1 Δομή της ατμόσφαιρας 229
i) Τροπόσφαιρα 229
ii) Στρατόσφαιρα 229
iii) Μεσόσφαιρα 230
iv) Θερμόσφαιρα 231
7.1.2 Σύσταση της ατμόσφαιρας 231
7.2 Ατμοσφαιρική Πίεση, ’νεμος και Περιστροφή της Γης 232
7.2.1 Ατμοσφαιρική πίεση και άνεμος 232
7.2.2 Κοριόλεια εκτροπή 233
7.2.3 Γεωστροφικός άνεμος 236
7.2.4 ’νεμος βαροβαθμίδας 238
7.3 Ατμοσφαιρική Κυκλοφορία 239
7.3.1 Μη περιστρεφόμενη Γη 239
7.3.2 Περιστρεφόμενη Γη 241
Σύνοψη 244
Έννοιες-Κλειδιά 245
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 246
Διευθύνσεις Διαδικτύου 247

Κεφάλαιο 8
Θαλάσσια Ρεύματα
Αντικείμενα Μάθησης 249
Εισαγωγή 249
8.1 Ανεμογενή Ρεύματα 251
8.1.1 Σύζευξη ανέμου και θάλασσας 251
8.1.2 Γένεση ανεμογενών ρευμάτων 252
8.1.3 Παράκτια και ισημερινή ανάδυση 254
8.2 Γεωστροφικά Ρεύματα 255
8.2.1 Γένεση γεωστροφικών ρευμάτων 255
8.2.2 Βαροτροπικές και βαροκλινικές συνθήκες 258
8.2.3 Δυναμική τοπογραφία 259
8.3 Αδράνεια και Αδρανειακά Ρεύματα 261
Σύνοψη 261
Έννοιες-Κλειδιά 262
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 263
Διευθύνσεις Διαδικτύου 264

Κεφάλαιο 9
Κυκλοφορία Ρευμάτων Παγκόσμιου Ωκεανού
Αντικείμενα Μάθησης 265
Εισαγωγή 266
9.1 Επιφανειακή Κυκλοφορία στα Μικρά
και Μεσαία Γεωγραφικά Πλάτη 268
9.1.1 Υποτροπικές περιοχές 268
9.1.2 Η εντατικοποίηση των ρευμάτων των δυτικών
ωκεάνιων περιθωρίων 270
9.1.3 Δίνες θερμού και ψυχρού πυρήνα 271
9.1.4 Ρεύματα ανατολικών ωκεάνιων περιθωρίων 273
9.1.5 Το Ισημερινό σύστημα ρευμάτων 274
9.1.6 Η Μουσωνική κυκλοφορία 277
9.2 Η Κυκλοφορία των Μεγάλων Γεωγραφικών Πλατών 278
9.3 Βαθιά Θερμοαλατική Κυκλοφορία Ρευμάτων 281
Σύνοψη 283
Έννοιες-Κλειδιά 283
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 285
Διευθύνσεις Διαδικτύου 287

Κεφάλαιο 10
Αλληλεπίδραση Θάλασσας και Ατμόσφαιρας
Αντικείμενα Μάθησης 289
Εισαγωγή 289
10.1 Η Υδρόσφαιρα 291
10.2 Στοιχεία Θαλάσσιας Μετεωρολογίας 292
10.2.1 Περιεκτικότητα υδρατμών 293
Πλαίσιο 10.1: Ορολογία 293
10.2.2 Λανθάνουσα θερμότητα εξάτμισης 294
10.2.3 Βροχόπτωση 295
10.3 Η Θαλάσσια Eπίδραση στο Kλίμα 296
10.4 Συστήματα Ανέμου Παράκτιων Περιοχών 298
10.5 Οι Τροπικοί Κυκλώνες 300
10.6 Η Νότια Διακύμανση Ελ Νίνιο 304
10.6.1 Γιατί μας ενδιαφέρει 304
10.6.2 Ιστορικό 305
10.6.3 «Κανονικές» συνθήκες 305
10.6.4 Συνθήκες Ελ Νίνιο 307
10.6.5 Λα Νίνια 308
10.7 Η Διακύμανση του Βόρειου Ατλαντικού 309
Σύνοψη 311
Έννοιες-Kλειδιά 311
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 312
Διευθύνσεις Διαδικτύου 315

Κεφάλαιο 11
Παγκόσμιος Ωκεανός και Πλανητικό Κλίμα
Αντικείμενα Μάθησης 317
Εισαγωγή 317
11.1 Διοξείδιο του ’νθρακα και Πλανητικό Κλίμα 319
Πλαίσιο 11.1: Μερικές Παρατηρήσεις για το Κλίμα της Γης 319
Πλαίσιο 11.2: Το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου 324
11.2 Η Θερμοαλατική Κυκλοφορία και το Κλίμα της Γης 328
11.3 Πλειστοκαινικές Παγετώδεις Περίοδοι 333
11.3.1 Παγετώδεις εποχές και θαλάσσια στάθμη 336
Σύνοψη 337
338
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 339
Διευθύνσεις Διαδικτύου 341

Κεφάλαιο 12
Θαλάσσια Κύματα
Αντικείμενα Μάθησης 343
Εισαγωγή 344
12.1 Γενικά Χαρακτηριστικά των Θαλάσσιων Κυμάτων 345
12.2 Επιφανειακά Προοδευτικά Κύματα 346
12.2.1 Κύματα βαρύτητας 346
12.2.2 Κυματική ενέργεια 349
12.2.3 Ομάδες κυμάτων - Φασική και ομαδική ταχύτητα 350
12.2.4 Επαλληλία κυμάτων 351
12.3 Ανεμογενή Kύματα 352
12.3.1 Γένεση ανεμογενών κυμάτων 352
12.3.2 Ανεμογενή κύματα στην περιοχή γένεσης 352
12.3.3 Κύματα πέραν της περιοχής γένεσης 353
12.3.4 Κύματα στην παράκτια περιοχή 355
12.4 Παράκτια Κυματογενή Ρεύματα 359
12.4.1 Αλληλεπίδραση ανεμογενών κυμάτων και ρευμάτων 360
12.5 Τσουνάμι 362
12.5.1 Γένεση 362
12.5.2 Διάδοση 364
12.5.3 Παράκτια συμπεριφορά 364
12.5.4 Πρόγνωση 365
12.5.5 Τσουνάμι στις ελληνικές θάλασσες 366
12.6 Στάσιμα Κύματα 367
12.6.1 Γένεση 367
12.6.2 Κυματικά χαρακτηριστικά 367
12.6.3 Στάσιμα κύματα και γεωφυσικές λεκάνες 368
12.7 Κύματα Θυελλώδους Φουσκοθαλασσιάς 370
12.8 Εσωτερικά Κύματα 371
12.8.1 Γένεση 371
12.8.2 Κυματικά χαρακτηριστικά 372
12.8.3 Μέθοδοι παρατήρησης εσωτερικών κυμάτων 373
12.8.4 Καταστροφικότητα 374
Σύνοψη 374
Έννοιες-Κλειδιά 375
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 377
Διευθύνσεις Διαδικτύου 379

Κεφάλαιο 13
Οι Παλίρροιες του Παγκόσμιου Ωκεανού
Αντικείμενα Μάθησης 381
Εισαγωγή 381
13.1 Παλιρροιογενείς Δυνάμεις 383
13.2 Tο Μοντέλο της Στατικής Παλίρροιας 383
13.2.1 Ο μηνιαίος παλιρροϊκός κύκλος 385
13.2.2 Απόκλιση της Σελήνης 386
13.2.3 Οι επιπτώσεις των ελλειπτικών τροχιών 387
13.3 Το Μοντέλο της Δυναμικής Παλίρροιας 387
13.3.1 Ποια είναι η κυματική συμπεριφορά
των παλιρροιών 389
13.3.2 Παγκόσμιο αμφιδρομικό σύστημα 390
13.3.3 Παλίρροιες σε περιφερειακές θάλασσες
και κόλπους 391
13.4 Παλιρροϊκά Ρεύματα 392
Σύνοψη 393
Έννοιες-Κλειδιά 393
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 394
Διευθύνσεις Διαδικτύου 395

Κεφάλαιο 14
Ακτές και Παράκτια Περιβάλλοντα
Αντικείμενα Μάθησης 397
Εισαγωγή 397
Πλαίσιο 14.1: Ακτές 398
14.1 Παραλίες 400
14.1.1 Eπιμέρους περιοχές 400
14.1.2 Αμμουδιές και υποθαλάσσια αμμοφράγματα 401
14.1.3 Υλικά που αποτελούν μια παραλία 401
14.1.4 Γιατί παραμένει η άμμος στην παραλία 401
14.1.5 Μεταβολές της αμμουδιάς και των υποθαλάσσιων
αμμοφραγμάτων 402
14.2 Μετακινήσεις ’μμου Παράλληλα με την Ακτογραμμή 406

14.2.1 Κυματογενή ρεύματα παράλληλα
με την ακτογραμμή 406
14.2.2 Κυματογενή ρεύματα διαφυγής 406
14.2.3 Μετακινήσεις ιζημάτων 406
14.2.4 Ανθρωπογενείς επεμβάσεις 407
14.3 Εστουάρες 408
14.3.1 Εστουάρες παράκτιων πεδιάδων 409
14.3.2 Εστουάρες ορεινών βραχωδών ακτών 409
14.3.3 Τύποι κυκλοφορίας σε εστουάρες 410
14.3.4 Aνθρωπογενείς επεμβάσεις 413
14.3.5 Ελληνικοί υγρότοποι 414
14.4 Θάλασσες 414
14.4.1 Γενικά χαρακτηριστικά 414
14.4.2 Θάλασσες συμπύκνωσης 414
14.4.3 Θάλασσες αραίωσης 416
14.5 Παράκτια Ύδατα 416
Σύνοψη 417
Έννοιες-Κλειδιά 418
Επιλεγμένη βιβλιογραφία 419
Διευθύνσεις Διαδικτύου 421

Κεφάλαιο 15
Η Ζωή στο Θαλάσσιο Περιβάλλον
Αντικείμενα Μάθησης 423
Εισαγωγή 423
Πλαίσιο 15.1: Η Θαλάσσια Βιοκοινωνία 424
15.1 Συνθήκες Διαβίωσης στο Θαλάσσιο Περιβάλλον 428
15.1.1 Σύγκριση με το χερσαίο 428
15.1.2 Ρύθμιση των σωματικών υγρών 428
15.1.3 Είδη θερμών και ψυχρών νερών 430
15.1.4 Είδη των επιφανειακών και των βαθιών νερών 431
15.1.5 Προβλήματα πλευστότητας 431
15.2 Βενθικό και Πελαγικό Περιβάλλον 434
15.2.1 Υποδιαιρέσεις του βενθικού περιβάλλοντος 434
15.2.2 Υποδιαιρέσεις του πελαγικού περιβάλλοντος 435
15.3 Ποικιλία Τρόπων Διαβίωσης 435
15.3.1 Τροφική εξάρτηση 435
15.3.2 Τρόποι ζωής του βένθους 436
15.3.3 Νηκτόν και πλαγκτόν 437
15.4 Πλαγκτόν 437
15.4.1 Φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν 438
15.5 Πελαγικοί Οργανισμοί 438
15.5.1 Φυτοπλαγκτόν 438
15.5.2 Ζωοπλαγκτόν 441
15.6 Νηκτόν 443
15.6.1 Η ωκεάνια τροφική αλυσίδα 445
15.6.2 Ομαδοποίηση 447
15.7 Βενθικοί Oργανισμοί 449
15.7.1 Παράκτια νερά 451
(i) Υφάλμυρα υγροτοπικά συστήματα 452
(ii) Βραχώδεις ακτές 452
15.7.2 Κοραλλιογενείς ύφαλοι 453
15.7.3 Μεγάλα ωκεάνια βάθη 454
Σύνοψη 456
Έννοιες-Κλειδιά 458
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 459
Διευθύνσεις Διαδικτύου 461

Κεφάλαιο 16
Θαλάσσια Παραγωγικότητα
Αντικείμενα μάθησης 463
Εισαγωγή 463
Πλαίσιο 16.1: Στοιχεία Βιολογίας Κυττάρου 464
16.1 Θαλάσσια Πρωτογενής Παραγωγή 470
Πλαίσιο 16.2: Χημειοσύνθεση 470
16.2 Θρεπτικά Συστατικά 474
16.2.1 Ανακύκλωση 475
16.2.2 Ανάδυση 476
16.2.3 Στροβιλισμός 477
16.2.4 Αποδοτικότητα των φυτών 478
16.3 Τυπικές Θαλάσσιες Παραγωγικότητες 479
16.4 Γεωγραφική Kατανομή της Πρωτογενούς Παραγωγής 481
16.4.1 Τροπικές περιοχές 482
16.4.2 Πολικές περιοχές 483
Πλαίσιο 16.3: Περιοχές Πλούσιες σε Θρεπτικά και Πτωχές
σε Χλωροφύλλη: Η Υπόθεση του Σιδήρου 483
16.4.3 Εύκρατα γεωγραφικά πλάτη 487
16.5 Διακυμάνσεις της Παραγωγικότητας με το Βάθος 488
16.6 Χωρική Ανομοιογένεια Κατανομής Φυτοπλαγκτού 489
16.6.1 Αίτια της μικρής κλίμακας ανομοιογένειας 491
16.7 Κατακόρυφες Μεταναστεύσεις του Ζωοπλαγκτού 492
16.7.1 Αιτίες της κατακόρυφης μετανάστευσης 493
16.8 Θαλάσσια Τροφικά Πλέγματα και Δευτερογενής Παραγωγή 494
16.8.1 Σχέσεις 494
16.8.2 Θαλάσσιοι πρωτογενείς παραγωγοί 496
16.8.3 Ανώτερα τροφικά επίπεδα 496
16.8.4 Θαλάσσια δευτερογενής παραγωγή 497
16.8.5 Βακτηριδιακοί αποδομητές 500
Πλαίσιο 16.4: Μικροβιακό Τροφικό Πλέγμα 501
16.8.6 Οργανικά θρύμματα 503
16.8.7 Συλλογή και συγκέντρωση τροφής 504
16.9 Μέτρηση Πρωτογενούς Παραγωγής 505
16.9.1 Μέθοδος του οξυγόνου 506
16.9.2 Μέθοδος άνθρακα-14 506
16.9.3 Δορυφορικές μετρήσεις 507
Πλαίσιο 16.5: Μικρός Οδηγός Δορυφορικής Ωκεανογραφίας 507
Σύνοψη 510
Έννοιες-Κλειδιά 511
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 513
Διευθύνσεις Διαδικτύου 516

Κεφάλαιο 17
Θαλάσσιοι Βιολογικοί Πόροι
Αντικείμενα μάθησης 517
Εισαγωγή 517
17.1 Παραγωγή και Κατανομή Τροφής 519
17.1.1 Θαλάσσια τροφή και ανθρώπινη διατροφή 520
17.2 Θαλάσσια Αλιεία 521
17.2.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις 521
Πλαίσιο 17.1: Ανάδυση και Αλιεία 523
17.2.2 Ωκεανογραφικές συνθήκες και αλιεία 524
17.2.3 Αλιευτικά πεδία περιοχών ανάδυσης 526
17.2.4 Η σημερινή κατάσταση των αλιευτικών πεδίων 527
Πλαίσιο 17.2: Η Αλιεία στη Μεσόγειο Θάλασσα 528
17.2.5 Διαχείριση ιχθυοαποθεμάτων 530
17.2.6 Ρύθμιση των ιχθυοπληθυσμών 531
17.2.7 Διαχείριση αλιευτικών πόρων 531
17.2.8 Διεθνής έλεγχος 533
17.3 Υδατοκαλλιέργειες 534
17.3.1 Η ροή της ενέργειας 534
17.3.2 Γιατί να μη συλλέγουμε θαλάσσια φυτά; 535
17.3.3 Ανακύκλωση των θρεπτικών 537
17.3.4 Υδατοκαλλιέργειες 538
Σύνοψη 539
Έννοιες-Κλειδιά 540
Επιλεγμένη Bιβλιογραφία 541
Συνδέσεις στο Διαδίκτυο 543

Κεφάλαιο 18
Ρύπανση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος
Αντικείμενα μάθησης 545
Εισαγωγή 546
18.1 Πετρέλαια 550
18.1.1 Εισαγωγικές έννοιες 550
18.1.2 Πηγές πετρελαϊκής θαλάσσιας ρύπανσης 550
18.1.3 Διαχρονική εξέλιξη πετρελαιοκηλίδων 551
18.1.4 Τύποι πετρελαιοκηλίδων 552
18.1.5 Επιπτώσεις στους θαλάσσιους οργανισμούς 553
18.1.6 Αντιμετώπιση πετρελαιοκηλίδων 554
18.2 Ανθρωπογενή Απόβλητα 555
18.2.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις 555
18.2.2 Διάθεση αποβλήτων στη θάλασσα 556
18.2.3 Υποθαλάσσιοι αγωγοί εκβολής λυμάτων 556
18.2.4 Αστικά λύματα 558
18.3 Βαρέα Μέταλλα 561
18.3.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις 561
18.3.2 Υδράργυρος 562
18.4 Συνθετικές Οργανικές Ενώσεις 563
18.4.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις 563
18.4.2 Διχλωρο-διφενολο-τριχλωρο-αιθάνιο 563
18.4.3 Πολυχλωριωμένες διφενόλες 564
18.5 Ραδιενέργεια 565
Πλαίσιο 18.1: Γνώσεις Υποβάθρου 565
18.5.1 Πηγές εισόδου ραδιενέργειας στο θαλάσσιο
περιβάλλον 566
18.5.2 Πυρηνικές δοκιμές 566
18.5.3 Ραδιενεργά απόβλητα και θαλάσσιοι οργανισμοί 567
18.5.4 Πυρηνικά ατυχήματα 568
18.6 Στερεά Απόβλητα 569
18.7 Θερμική Ρύπανση 569
18.7.1 Θερμική ρύπανση και εστουάρες 570
Σύνοψη 571
Έννοιες-Κλειδιά 572
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 573
Συνδέσεις στο Διαδίκτυο 574

Κεφάλαιο 19
Παγκόσμιος Ωκεανός και Πλανητικές Αλλαγές
Αντικείμενα Μάθησης 575
Εισαγωγή 575
Πλαίσιο 19.1: Η Φυσική Κλιματική Αλλαγή και τα Αίτιά της 577
19.1 Η Υπερθέρμανση της Γης 594
19.1.1 Επιπτώσεις στη θαλάσσια στάθμη 599
19.2 Η «Τρύπα του Όζοντος» 600
19.2.1 Το πρόβλημα του όζοντος 600
19.2.2 Η διεργασία εξασθένισης του στρώματος
του όζοντος 601
19.2.3 Ο ρόλος του βρωμιούχου μεθυλίου 602
19.2.4 Η «τρύπα του όζοντος» και το φυτοπλαγκτόν 602
19.3 Φυτοπλαγκτόν και ο Ρόλος του Θειϊκού Διμεθυλίου 603
Σύνοψη 604
Έννοιες-Κλειδιά 605
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 606
Διευθύνσεις Διαδικτύου 609

Επίμετρο 611

Παράρτημα
Θαλάσσιοι Ζωικοί Οργανισμοί
Π.1 Πλαγκτονικοί Οργανισμοί 614
Π.1.1 Πλαγκτονικά πρώτιστα 614
Π.1.2 Πλαγκτονικά κνιδόζωα 615
Π.1.3 Κτενοφόρα 617
Π.1.4 Χαιτόγναθα 617
Π.1.5 Πλαγκτονικοί δακτυλιοσκώληκες 618
Π.1.6 Πλαγκτονικά μαλάκια 618
Π.1.7 Πλαγκτονικά καρκινοειδή 619
Π.1.8 Πελαγικά πρωτοχορδωτά 622
Π.2 Βενθικοί Οργανισμοί 624
Π.2.1 Βενθικά πρώτιστα 624
Π.2.2 Σπόγγοι 625
Π.2.3 Βενθικά κνιδόζωα 626
Π.2.4 Βενθικά μαλάκια 627
Π.2.5 Βενθικοί δακτυλιοσκώληκες 631
Π.2.6 Βενθικά καρκινοειδή 632
Π.2.7 Βρυόζωα 633
Π.2.8 Εχινόδερμα 634
Π.2.9 Βενθικά ουροχορδωτά 636
Π.3 Νηκτονικοί Οργανισμοί 637
Π.3.1 Θαλάσσιοι ιχθύες 637
Πλαίσιο Π.1: Οικολογικοί Θώκοι Θαλάσσιων Ιχθύων 639
Πλαίσιο Π.2: Οικολογικοί Θώκοι των Χονδριχθύων 640
Πλαίσιο Π.3: Οικολογικοί Θώκοι των Οστεϊχθύων 641
Πλαίσιο Π.4: Κύκλος ζωής των Θαλάσσιων Οστεϊχθύων 644
Πλαίσιο Π.5: Μεταναστεύσεις 645
Π.3.2 Θαλάσσια θηλαστικά 646
Π.3.3 Νηκτονικά μαλάκια 648
Π.3.4 Νηκτονικά καρκινοειδή 648
Π.3.5 Θαλάσσια ερπετά 648
Π.3.6 Θαλάσσια πτηνά 649

Επιλεγμένη Βιβλιογραφία 651
Διευθύνσεις Διαδικτύου 656

Γλωσσάρι 657

Ευρετήριο 699