Λειτουργικά τρόφιμα

Λειτουργικά τρόφιμα
Ο ρόλος τους στην προαγωγή της υγείας

Με τον όρο «λειτουργικά» εννοούμε τα τρόφιμα, επεξεργασμένα ή μη, τα οποία αποδεικνύεται, βάσει επιστημονικών μελετών, ότι λόγω των βιοδραστικών τους συστατικών συντελούν στην επίτευξη συγκεκριμένων λειτουργικών στόχων εντός του οργανισμού, συμβάλλοντας στην προαγωγή της υγείας. Μερικά από τα ερωτήματα που επιχειρείται να απαντηθούν μέσω του παρόντος συγγράμματος είναι: «Ποιες οι σημαντικότερες κατηγορίες λειτουργικών τροφίμων; Ποιες οι προοπτικές διάδοσής τους στη σύγχρονη εποχή; Ποιος είναι τελικά ο ρόλος τους στην πρόληψη ασθενειών και την προαγωγή της υγείας; Ελλοχεύει πιθανούς κινδύνους η μη ορθή χρήση τους;» Με στόχο την απάντηση των ερωτημάτων αυτών παρουσιάζονται τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα στον τομέα των λειτουργικών τροφίμων με βάση τρεις άξονες:
1. Θρεπτική Αξία Τροφίμων: συσχέτιση διατροφής και υγείας, όπου γίνεται εισαγωγή στη σημασία των θρεπτικών συστατικών της διατροφής, με έμφαση στη συσχέτιση των διατροφικών προτύπων με την πρόληψη των χρόνιων ασθενειών.
2. Λειτουργικά Τρόφιμα, βιολειτουργικά συστατικά και προαγωγή της υγείας, όπου αναλύονται οι κατηγορίες και οι σημαντικότερες περιπτώσεις λειτουργικών τροφίμων, το νομοθετικό πλαίσιο που τα διέπει και οι ενδεχόμενες ευεργετικές επιδράσεις των κυριότερων βιοδραστικών συστατικών τους (αντιοξειδωτικές ουσίες, προβιοτικά, φυτικές ίνες, λιπαρά οξέα, φυτοστερόλες, πεπτίδια κ.ά.).
3. Λειτουργικά Τρόφιμα: τάσεις και προοπτικές στη σύγχρονη πραγματικότητα, όπου επιχειρείται η τοποθέτηση του ρόλου των λειτουργικών τροφίμων στη σύγχρονη εποχή, στον έλεγχο του βάρους, στον αθλητισμό και στη βιομηχανία τροφίμων, ενώ συζητούνται με παραδείγματα οι έννοιες των υπερτροφίμων, των νεοφανών τροφίμων, των γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων και των τροφοφαρμάκων.

Περιεχόμενα

Α. Θρεπτική αξία τροφίμων: συσχέτιση διατροφής και υγείας
Κεφάλαιο 1:
Ολιστική προσέγγιση της διατροφής: θρεπτική αξία τροφίμων και διατροφικά πρότυπα
1. Εισαγωγή στα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων
2. Ολιστική προσέγγιση της διατροφής
3. Η σημασία της κατανόησης της θρεπτικής αξίας των τροφίμων
4. Θρεπτική αξία και πίνακες σύστασης τροφίμων
5. Θρεπτική αξία τροφίμων και διατροφική επισήμανση
6. Θρεπτική αξία τροφίμων φυτικής και ζωικής προέλευσης
7. Διατροφικά πρότυπα: μεσογειακή διατροφή
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 2:
Διατροφή και πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων, μεταβολικού συνδρόμου, διαβήτη και καρκίνου
1. Εισαγωγή
2. Διατροφή και πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων
3. Διατροφή και πρόληψη μεταβολικού συνδρόμου
4. Διατροφή και πρόληψη σακχαρώδη διαβήτη
5. Διατροφή και πρόληψη καρκίνου
6. Λειτουργικά τροφιμα και πρόληψη ασθενειών
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 3:
Βιοδραστικότητα και βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων
1. Τα βιοενεργά συστατικά των τροφίμων και ο ρόλος τους στην υγεία
2. Μέθοδοι ενσωμάτωσης και ανάλυσης βιοενεργών συστατικών
3. Βιοδιαθεσιμότητα και βιοπροσβασιμότητα βιοενεργών συστατικών
4. Παραδείγματα βιοδιαθεσιμότητας συστατικών της διατροφής
Βιβλιογραφικές πηγές

Β. Λειτουργικά τρόφιμα, βιολειτουργικά συστατικά και προαγωγή της υγείας
Κεφάλαιο 4:
Εισαγωγή στα λειτουργικά τρόφιμα: ορισμός, κατηγοριοποίηση, ρόλος, ανάπτυξη και διάδοση
1. Ιστορική αναδρομή και ορισμός των λειτουργικών τροφίμων
2. Κατηγορίες λειτουργικών τροφίμων
3. Πλεονεκτήματα ανάπτυξης και συσχέτιση των λειτουργικών τροφίμων με την υγεία
4. Παραδείγματα λειτουργικών τροφίμων
5. Λειτουργικά τρόφιμα, ενίσχυση και εμπλουτισμός
6. Διαδικασίες ανάπτυξης λειτουργικών τροφίμων
7. Αγορά λειτουργικών τροφίμων και αποδοχή τους από τους καταναλωτές
8. Διαδικασίες έγκρισης και νομοθετικό πλαίσιο λειτουργικών τροφίμων: Ισχυρισμοί υγείας και διατροφικοί ισχυρισμοί
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 5:
Το νομοθετικό πλαίσιο των λειτουργικών τροφίμων: Ισχυρισμοί διατροφής και υγείας
1. Εισαγωγικά στοιχεία
2. O Κανονισμός 1924/2006 για τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 6:
Τα αντιοξειδωτικά συστατικά της διατροφής και ο ρόλος τους στην υγεία
1. Εισαγωγικά στοιχεία
2. Ελεύθερες ρίζες και μηχανισμοί αντιοξειδωτικής δράσης
3. Ο ρόλος των σημαντικότερων αντιοξειδωτικών της διατροφής στην προαγωγή της υγείας
4. Σύνοψη - Συμπεράσματα
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 7:
Προβιοτικά τρόφιμα και πρόληψη εκφυλιστικών ασθενειών
1. Εισαγωγή
2. Ιστορικά στοιχεία
3. Ορισμοί: Προβιοτικά, πρεβιοτικά και συμβιωτικά τρόφιμα
4. Μικροχλωρίδα της ανθρώπινης γαστρεντερικής οδού
5. Προβιοτικά τρόφιμα και υγεία του ανθρώπου
6. Συμπεράσματα
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 8:
Φυτικές ίνες: επίδραση στην πρόληψη του διαβήτη και της καρδιαγγειακής νόσου
1. Εισαγωγή στις φυτικές ίνες
2. Κατηγορίες φυτικών ινών
3. Συστάσεις πρόσληψης φυτικών ινών
4. Η επίδραση των φυτικών ινών στον έλεγχο της γλυκαιμικής απόκρισης και στην πρόληψη του διαβήτη
5. Επίδραση των φυτικών ινών στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων
6. Πιθανές αρνητικές επιδράσεις των φυτικών ινών
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 9:
Τα είδη των λιπαρών και η επίδρασή τους στην υγεία
1. Κορεσμένα λιπαρά οξέα
2. Trans λιπαρά οξέα
3. Ακόρεστα διαιτητικά λιπαρά: Eίδη και λειτουργίες εντός του οργανισμού
4. Συσχέτιση των λιπαρών της διατροφής με την καρδιαγγειακή υγεία
5. Σημασία της ισορροπημένης πρόσληψης λιπαρών
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 10:
Η επίδραση των φυτοστερολών στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων
1. Ο ρόλος της διατροφής και του τρόπου ζωής στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων
2. Ορισμός και πηγές φυτικών στερολών και στανολών
3. Μηχανισμός δράσης των φυτικών στερολών στην κατεύθυνση μείωσης της χοληστερόλης
4. Λειτουργικά τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες/στανόλες
5. Κλινική εφαρμογή των φυτικών στερολών
6. Διεθνείς συστάσεις και οδηγός μερίδων
7. Ασφάλεια φυτοστερολών
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 11:
Η σημασία των βιοενεργών πεπτιδίων για την υγεία
1. Εισαγωγή
2. Πεπτίδια με αντιυπερτασική δράση
3. Πεπτίδια με αντιοξειδωτική δράση
4. Πεπτίδια με υπολιπαιδιμική και υποχοληστερολαιμική δράση
5. Πεπτίδια με αντικαρκινική δράση
6. Πεπτίδια με μεταλλο-δεσμευτική δράση
7. Συμπεράσματα
Βιβλιογραφικές πηγές

Γ. Λειτουργικά τρόφιμα: τάσεις και προοπτικές στη σύγχρονη πραγματικότητα
Κεφάλαιο 12:
Υπερτρόφιμα (superfoods): πρόσφατα δεδομένα για το ρόλο τους στην πρόληψη ασθενειών
1. Εννοιολογική προσέγγιση των υπερτροφίμων
2. Τσάι (Camellia Sinensis)
3. Ιπποφαές (hippophae sp.)
4. Μύρτιλλα (Vaccinium Myrtillus)
5. Βασιλικός πολτός: Τροφή υψηλής διατροφικής αξίας
6. Σπιρουλίνα (Arthrospira plantensis)
7. Ζέα: Το αρχαίο δημητριακό με την υψηλή θρεπτική αξία
8. Κεφίρ
9. Μάκα (Lepidium meyenii)
10. Κράνμπερι (Vaccinium oxycoccos)
11. Acai berries (Euterpe oleracea)
12. Goji berries (Lycium barbarum)
13. Ρίζα τζίντζερ (Zingiber officinale)
14. Ρόδι (Punica granatum)
15. Γάλα Γαϊδούρας
16. Σύνοψη των ιδιοτήτων των υπερτροφών
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 13:
Βιοδραστικότητα εκχυλισμάτων και αιθέριων ελαίων φαρμακευτικών φυτών της ελληνικής χλωρίδας
1. Εισαγωγή
2. Τα αιθέρια έλαια και η επίδρασή τους στην υγεία
3. Tα εκχυλίσματα βοτάνων και η επίδραση τους στην υγεία
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 14:
Λειτουργικά τρόφιμα και έλεγχος του βάρους
1. Παχυσαρκία και ενεργειακή ισορροπία
2. Γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα και διαιτητικό ασβέστιο
3. Ξηροί καρποί
4. Πράσινο τσάι
5. Πράσινοι κόκκοι καφέ
6. Καφές
7. Κετόνες σμέουρου (rasberry ketones)
8. Καψαϊκίνη
9. Διαιτητικά λιπαρά
10. Συμπεράσματα κεφαλαίου
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 15:
Λειτουργικά τρόφιμα και φυσική δραστηριότητα - άσκηση/αθλητισμός
1. Εισαγωγή
2. Αναπλήρωση των υγρών - Ενυδάτωση
3. Βελτίωση της αντοχής
4. Ενίσχυση μυϊκής δύναμης
5. Πρόληψη των τραυματισμών και της κόπωσης
6. Συμπεράσματα
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 16:
Νεοφανή τρόφιμα (novel foods), τροφοφάρμακα (nutraceuticals) και γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα
1. Εισαγωγικές έννοιες
2. Νεοφανή τρόφιμα (novel foods)
3. Τροφοφάρμακα (nutraceuticals)
4. Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα: ένα δίλλημα της σύγχρονης εποχής
Βιβλιογραφικές πηγές

Κεφάλαιο 17:
Παραγωγή βιολειτουργικών τροφίμων με χρήση βιοτεχνολογικών μεθόδων
1. Εισαγωγικά στοιχεία
2. Βιοδραστικά συστατικά μικροβιακής προέλευσης
3. Προοπτικές ανάπτυξης βιολειτουργικών τροφίμωνβιοτεχνολογικής προέλευσης
Βιβλιογραφικές πηγές

Επίλογος: Τάσεις και Προοπτικές
Παράρτημα: Ερωτήσεις και Ασκήσεις