Ποσοτικές οικολογικές μέθοδοι

Ποσοτικές οικολογικές μέθοδοι
Από τη θεωρία στην πράξη

Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (συνεδρίαση 30 Δεκεμβρίου 2008) στον Μιχάλη Καρανδεινό για το βιβλίο του «Ποσοτικές Οικολογικές Μέθοδοι - Από τη Θεωρία στην Πράξη».
Η οικολογία έχει εξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες από περιγραφική σε ποσοτική εν πολλοίς επιστήμη, χρήσιμη για την κατανόηση, τον χειρισμό και την αντιμετώπιση των σύγχρονων οικολογικών-περιβαλλοντικών καταστάσεων, φαινομένων και προβλημάτων. Σε κάθε κεφάλαιο του βιβλίου αυτού δίδεται μια σύντομη εισαγωγή που οριοθετεί περιγραφικά το οικολογικό αντικείμενο του κεφαλαίου, και στη συνέχεια εκτίθεται η εφαρμογή των ποσοτικών μεθόδων για τη διερεύνηση και εμβάθυνση του αντικειμένου. Η θεωρητική παρουσίαση και το σκεπτικό τής κάθε μεθόδου συνοδεύονται από πλήθος αριθμητικών παραδειγμάτων εφαρμογής, πολλά από τα οποία αφορούν πραγματικά οικολογικά δεδομένα από την ελληνική και την διεθνή βιβλιογραφία. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί κατ’ αρχάς στις μεθόδους δειγματοληψίας και βέβαια στα θέματα οικολογικής ποικιλότητας, χωροδιάταξης των οργανισμών, βιοθέσης ειδών, σχέσης μεταξύ ειδών στον χώρο, ομοιότητας βιοκοινοτήτων, βιογεωγραφίας των νήσων, χρονοσειρών και ανάλυσης πληθυσμιακών διακυμάνσεων.

Περιεχόμενα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ
1. Εισαγωγή
2. Το Βέλτιστο Μέγεθος του Δείγματος
3. Ειδικές Περιπτώσεις Ασυνεχών Κατανομών
4. Εναλλακτικές Μέθοδοι Εκτίμησης
5. Ιεραρχική Δειγματοληψία με Ίσο Αριθμό Επαναλήψεων
6. Ιεραρχική Δειγματοληψία με ¶νισο Αριθμό Επαναλήψεων
7. Δειγματοληψία με Βάση την Έκταση
8. Εισαγωγή στην Έννοια της Γεωστατιστικής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜIAKOY MEΓΕΘΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ
1. Εισαγωγή
2. Δείκτης του Petersen – Lincoln
3. Κλειστός Πληθυσμός
4. Ημιανοιχτός Πληθυσμός – Μερική Καταστρατήγηση Προϋποθέσεων
5. Ανοιχτός Πληθυσμός
6. Εκτίμηση του Πληθυσμού με την Μέθοδο του Αποδεκατισμού
7. Διασπορά των Ζώων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ
1. Εισαγωγή
2. Οριοθέτηση «Περιοχών» δύο Εναλλακτικών Υποθέσεων
3. Οριοθέτηση «Περιοχών» τριών Εναλλακτικών Υποθέσεων
4. Προσδοκώμενος Αριθμός Δειγματοληπτικών Μονάδων
5. Κριτήρια Τερματισμού της Δειγματοληψίας
6. Υπολογισμός της Ε(n) για Περισσότερες Τιμές του P
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΟΜΑΔΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
1. Εισαγωγή
2. Εκτίμηση του Ποσοστού Προσβολής και της Διακύμανσης
3. Όρια Εμπιστοσύνης και Στατιστική Σύγκριση δύο Ποσοστών Προσβολής
4. Το Μέγεθος του Δείγματος
5. Εφαρμογές
6. Αντιστροφή στα Κόστη
7. Στατιστικές Ιδιότητες του Εκτιμητή
8. Όρια Εμπιστοσύνης
9. ¶λλες Εφαρμογές της Μεθόδου του Ομαδικού Ελέγχου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ
1. Εισαγωγή
2. Οριοθέτηση της Έρευνας της Βιοποικιλότητας
3. Πλούτος Ειδών Βιοκοινότητας
4. Δείκτες Ποικιλότητας
5. Δείκτης Ποικιλότητας των Kempton και Taylor
6. Δείκτης Ποικιλότητας Πεπερασμένου Συνόλου Στοιχείων
7. Ποικιλότητα σε Σύστημα Δύο Ταξινομήσεων
8. Ιεραρχική ποικιλότητα
9. Οικογένειες Δεικτών Ποικιλότητας του M. O. Hill
10. Η Παράμετρος α της Λογαριθμικής Σειράς ως Δείκτης Ποικιλότητας
11. Δείκτες Ισομέρειας (Evenness)
12. ¶λφα-Βήτα-Γάμα Ποικιλότητα
13. Ποικιλότητα και Χωροδιάταξη
14. Εφαρμογές – Σημασία της Ποικιλότητας
15. Φράκταλς
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΧΩΡΟΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
1. Εισαγωγή
2. Τυχαία Χωροδιάταξη – Κατανομή Poisson
3. Ομαδοποιημένη Χωροδιάταξη – Αρνητική Διωνυμική Κατανομή
4. Δείκτες Έντασης της Ομαδοποίησης
5. Χωροδιατάξεις σε Συνεχή Χώρο
6. Αμφίδρομη «Γειτνίαση» Ατόμων στο Χώρο
7. Η Μέθοδος των Αποστάσεων για Μεγάλες Περιοχές
8. Οικολογικά Σχόλια
9. Ανάλυση Δεδομένων Κατεύθυνσης στο Χώρο
10. Παραδείγματα Χωροδιάταξης από τη Φύση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΕΙΔΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ
1. Εισαγωγή
2. Ποιοτικής Φύσεως Δεδομένα: Παρουσίας – Απουσίας
3. Ποσοτικής Φύσεως Δεδομένα
4. Διερεύνηση Ανταπόκρισης Ποιοτικών και Ποσοτικών Συντελεστών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΣΧΕΣΗ ΑΡΙΘΜΟΥ ΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΑΦΘΟΝΙΑΣ ΣΤΙΣ
ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ
1. Εισαγωγή
2. Μεθοδολογία
3. Μαθηματικά
4. Σχόλια

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ
1. Εισαγωγή
2. Συντελεστές Ομοιότητας – Ανομοιότητας
3. Ταξινόμηση Δειγμάτων
4. Ιεράρχηση Δειγμάτων
5. Ανάλυση Ανταπόκρισης (Correspondence Analysis)
6. Ανάλυση Συναρτήσεων Διακριτότητας ή Ιεράρχηση Διακριτότητας (Discriminant Ordination)
7. Η Ελληνική Εμπειρία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: ΒΙΟΘΕΣΗ – ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
1. Ορολογία
2. Ιστορική Εξέλιξη της Έννοιας της Βιοθέσης
3. Σύγχρονη Έννοια της Βιοθέσης
4. Συνύπαρξη Παρόμοιων Ειδών – Θεωρητική Διερεύνηση
5. Παραδείγματα από τη Φύση
6. Εύρος Βιοθέσης: Ατομικό ή Πληθυσμιακό Επίπεδο;
7. Σχέση Βιοθέσης και Ανταγωνισμού
KΕΦΑΛΑΙΟ 11: ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΒΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ
1. Εισαγωγή
2. Γεωγραφικοί Παράγοντες
3. Ο Ρόλος του Ανθρώπου
4. Η Σχέση Αριθμού Ειδών και Έκτασης
5. Η Θεωρία της Βιογεωγραφίας των Νήσων
6. Παρουσία – Απουσία Ειδών
7. Το Φαινόμενο της Μετανάστευσης των Ζώων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΧΡΟΝΟΣΕΙΡΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
1. Εισαγωγή
2. Προκριματική Ανάλυση των Δεδομένων
3. Η Μέθοδος του Συσχετογράμματος
4. Εφαρμογές
5. Η Μέθοδος της Περιοδικής Παλινδρόμησης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13: ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΩΝ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΩΝ
1. Εισαγωγή
2. Παράγοντες Κλειδιά του Morris
3. Η Προσέγγιση του Gordon Mott
4. Σχόλια
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14: ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΝΤΟΜΩΝ ΜΕ ΠΑΓΙΔΕΥΣΗ ΑΡΡΕΝΩΝ ΣΕ ΠΑΓΙΔΕΣ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΘΗΛΥΚΩΝ (ή Φερομόνης) ή ΜΕ ΣΤΕΙΡΩΣΗ ΑΡΡΕΝΩΝ
1. Εισαγωγή
2. Υποδείγματα Knipling and McGuire
3. Τροποποίηση του Υποδείγματος για Συνεχή Χρόνο
4. Υποδείγματα Ζούρου Καταπολέμησης Εντόμων με Στείρωση των Αρρένων
5. Υπόδειγμα Καταπολέμησης Αρρενοτόκων Ειδών Εντόμων με Παγίδευση των Αρρένων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΣ Η ΓΕΝΙΚΟΣ; ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
1. Εισαγωγή
2. Η Στρατηγική στη Φύση
3. Προσαρμογές των Οργανισμών στο Μεταβαλλόμενο Περιβάλλον
4. Παράδειγμα από Πραγματικούς Φυσικούς Πληθυσμούς
5. Μεταγραφή της Θεωρίας που Εκθέσαμε στο Δίλημμα «Ειδικός» ή «Γενικός» Εντομολόγος Επιστήμονας
6. Κριτήρια Αριστοποίησης
7. Αντανακλάσεις στην Πράξη