Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα

Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα

Ανίχνευση, παρασκευή, νομοθεσία, βιοασφάλεια (μελέτη αστοχίας)



Συγγραφέας: Θεόδωρος Βαρζάκας – Επίκουρος καθηγητής ΤΕΙ Καλαμάτας, Ιωάννης Αρβανιτογιάννης – Αναπληρωτής καθηγητής Παν. Θεσσαλίας



Τα Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα ή όπως είναι ευρύτερα γνωστά τα «Μεταλλαγμένα», ως διατροφικός κίνδυνος, αποτελούν μία από τις κυριότερες αιτίες δυσπιστίας των καταναλωτών. Τι είναι όμως τα «μεταλλαγμένα»; Πως παράγονται; Ποιά έχουν παραχθεί και ποιά κυκλοφορούν; Επιτρέπεται η κυκλοφορία τους; Τι πρέπει να αναγράφεται επί των προϊόντων; Κυκλοφορούν προϊόντα με λανθασμένη σήμανση; Πώς ανιχνεύονται; Ποιό είναι το νομοθετικό πλαίσιο; Ποιοί φορείς είναι αρμόδιοι για τον έλεγχό τους και με ποιό τρόπο ελέγχουν;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνονται με σαφήνεια και πληρότητα στο παρόν σύγγραμμα. Το βιβλίο περιέχει όλη τη σχετική νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Η.Π.Α. πολλά παραδείγματα συγκεκριμένων περιπτώσεων βιοασφάλειας καθώς και όλες τις μεθόδους παρασκευής και ανίχνευσης Γενετικά Τροποποιημένων Τροφίμων. Επίσης, γίνεται ανασκόπηση μελετών για τη συμπεριφορά των καταναλωτών σε σχέση με τα Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα, και πραγματεύονται θέματα βιοηθικής.

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ



ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ



ΒΙΟ­ΤΕ­ΧΝΟ­ΛΟ­ΓΙΑ - ΓΕ­ΝΕ­ΤΙ­ΚΗ ΤΡΟ­ΠΟ­ΠΟΙ­Η­ΣΗ - (ΕΙ­ΣΑ­ΓΩ­ΓΗ, Ο­ΡΟ­ΛΟ­ΓΙΑ, ΓΕ­ΝΙ­ΚΕΣ ΑΡ­ΧΕΣ) - Α­ΝΑ­ΛΥ­ΣΗ Ε­ΠΙ­ΚΙΝΔΥ­ΝΟ­ΤΗ­ΤΑΣ



1.1. Ει­σα­γω­γή



1.2. Ορολογία



1.2.1. Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί



1.2.2. Τι εί­ναι το γο­νί­διο



1.2.3. Τι είναι η Βιο­τε­χνο­λο­γί­α



1.2.4. Πα­ρα­δο­σια­κές μέ­θο­δοι δη­μιουρ­γί­ας νέ­ων ποι­κι­λιών φυ­τών



1.2.5. Ο ρό­λος της γε­νε­τι­κής τρο­πο­ποί­η­σης στην πα­ρα­γω­γή των τρο­φί­μων



1.2.5.1. Γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­να τρό­φι­μα



1.2.5.2. Γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­να συ­στα­τι­κά



1.2.5.3. Γε­νε­τι­κή τρο­πο­ποί­η­ση ως τε­χνο­λο­γι­κό μέ­σο



1.2.6. Γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­να συ­στα­τι­κά στις ζω­ο­τροφές



1.2.7. Που ε­ντο­πί­ζο­νται τα κυ­ριό­τε­ρα Γε­νε­τι­κά Τρο­ποποι­η­μέ­να προ­ϊ­ό­ντα



1.2.8. Ποια γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­να προ­ϊόντα κυ­κλο­φο­ρούν στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Ένω­ση



1.2.9. Δια­δι­κα­σί­α για την έ­γκρι­ση ε­νός γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­νου ορ­γα­νι­σμού



1.2.10. Κα­νο­νι­σμοί 1829, 1830/2003



1.2.10.1. Λαν­θα­σμέ­νη σή­μαν­ση προ­ϊ­ό­ντων



1.3. Θέση της Ε­Ε για θέ­μα­τα ΓΤΟ



1.4. Ει­σα­γω­γή στην α­νά­λυ­ση ε­πι­κιν­δυ­νό­τη­τας



1.4.1. Α­νά­λυ­ση ε­πι­κιν­δυ­νό­τη­τας



1.4.1.1. Ε­πι­κοι­νω­νί­α της ε­πι­κιν­δυ­νό­τη­τας



1.4.1.2. Δια­δι­κα­σί­ες δια­χεί­ρι­σης μιας κρίσης δυ­νη­τι­κά υψηλής ε­πι­κιν­δυ­νό­τη­τας



1.4.1.3. Στρα­τη­γι­κή ε­πι­κοι­νω­νί­ας



1.4.2. Ο ρό­λος της ε­κτί­μη­σης της ε­πι­κιν­δυ­νό­τη­τας στην α­ξιο­λό­γη­ση των ΓΤ τρο­φί­μων



1.4.2.1. Συ­γκρι­τι­κή προ­σέγ­γι­ση (ε­ξοι­κεί­ω­ση, ου­σια­στι­κή ι­σο­δυ­να­μί­α)



1.4.2.2. Αξιοποίηση βιο­λο­γι­κών γνώσεων για την ε­κτί­μη­ση



1.4.2.3. Στρα­τη­γι­κές για περιορισμό έκθεσης καταναλωτών



1.4.2.4. Πα­ρα­κο­λού­θη­ση του προ­ϊ­ό­ντος μετά την εισαγωγή του στην α­γο­ρά



1.4.2.4.1. Ο­δηγία 2003/89/ΕΚ Παράρτημα Ι­Ι­Ια



1.4.2.5. Α­σφά­λεια ΓΤ τρο­φί­μων



1.4.2.6. Ρυθ­μι­στι­κή ε­πί­βλε­ψη ΓΤ Φυ­τών



1.4.2.7. Πι­θα­νή με­τα­φο­ρά γο­νι­δί­ων



1.4.2.8. Πι­θα­νή αλ­λερ­γιο­γό­νος δρά­ση



1.4.2.9. Πι­θα­νή το­ξι­κο­λο­γι­κή δρά­ση



1.4.2.10. Μη προσ­δο­κώ­με­νες ε­πι­δρά­σεις



1.4.2.11. Ε­πι­τή­ρη­ση με­τά την ει­σα­γω­γή του προ­ϊ­ό­ντος στην α­γο­ρά



1.5. Α­ξιο­λό­γη­ση της α­σφά­λειας τρο­φί­μων και ζω­ο­τρο­φών που έχουν α­να­πτυ­χθεί με βιο­τε­χνολο­γικές μεθόδους. Πρό­σφα­τες ε­ξε­λί­ξεις στη γε­ωρ­γι­κή βιο­τε­χνο­λο­γί­α



1.5.1. Γε­νι­κές αρ­χές



1.5.2. Προ­ε­τοι­μα­σί­α και σύν­θε­ση των ΓΤΟ



1.5.3. Αρ­χές α­ξιο­λό­γη­σης της α­σφά­λειας που ε­φαρ­μό­ζονται σε δια­θρε­πτι­κώς βελ­τιω­μέ­να τρό­φι­μα και ζω­ο­τρο­φές



1.5.4. Α­ξιο­λό­γη­ση έκ­θε­σης



1.5.5. Ει­δι­κά θέ­μα­τα α­ξιο­λό­γη­σης



1.5.6. Χαρακτηρισμός με μοριακές μεθόδους



1.5.7. Σύ­στη­μα με­τα­σχη­μα­τι­σμού και DNA



1.5.8. Χα­ρα­κτη­ρι­σμός του DNA που έ­χει ει­σα­χθεί στο φυ­τό



1.5.9. Κλη­ρο­νο­μι­κό­τη­τα, στα­θε­ρό­τη­τα και α­σφά­λεια του ει­σα­χθέ­ντος DNA



1.5.10. Α­ξιο­λό­γη­ση της α­σφά­λειας πρω­τε­ϊ­νών



1.5.11. Εφαρ­μο­γή της αρ­χής της ου­σια­στι­κής ι­σο­δυ­να­μίας



1.5.12. Ανά­λυ­ση εκατοστιαίας (%) σύ­στα­σης



1.5.13. Στα­τι­στι­κά θέ­μα­τα



1.5.14. Ε­πι­λο­γή κα­τάλ­λη­λου φο­ρέ­α σύ­γκρι­σης



1.5.15. Κατάλογος ΓΤ προ­ϊ­ό­ντων



1.5.16. Κό­στος ερ­γα­στη­ρια­κών α­να­λύ­σε­ων και με­λε­τών ε­πι­κύ­ρω­σης



1.6. Ρό­λος των δη­μόσι­ων φο­ρέ­ων στην α­νί­χνευ­ση ΓΤ τρο­φί­μων



1.6.1. Α­ποτελέσματα - Συμπεράσματα



1.6.2. Πα­ρά­με­τροι που ε­πη­ρε­ά­ζουν την α­ξιο­λό­γη­ση α­σφά­λειας ΓΤ τρο­φί­μων



1.6.3. Πλη­ρο­φο­ρί­ες για τη γε­νε­τι­κή τρο­πο­ποί­ηση



1.6.4. Επι­δρά­σεις το­ξι­κές ή αλ­λερ­γι­κές στην αν­θρώ­πι­νη υ­γεί­α ή την υ­γεί­α των ζώ­ων α­πό ΓΤ τρό­φι­μα/ζω­ο­τρο­φές



1.6.5. Δια­θρε­πτι­κή α­ξιο­λό­γη­ση ΓΤ τρο­φί­μων



1.7. Προ­βλή­μα­τα και συ­ζη­τή­σεις κα­τά την α­ξιο­λό­γη­ση της α­σφά­λειας



1.8. Συ­στά­σεις



1.9. Μελέτες περιπτώσεων αξιολόγησης της επικινδυνότητας ΓΤ τροφίμων



1.9.1. Γενετικά τροποποιημένος αραβόσιτος NK603



1.9.2. Παράδειγμα εγκεκριμένου ΓΤ γλυκού αραβόσιτου σειράς Bt11



1.9.3. Παραδείγματα νέων γενετικών τροποποιήσεων



1.9.3.1. Γενετικά τροποποιημένο γεώμηλο



1.9.3.2. Γενετικά τροποποιημένη ποικιλία βαμβακιού



1.9.3.3. Αν­θε­κτι­κό­τη­τα στα έ­ντο­μα



1.9.3.4. Αν­θε­κτι­κό­τη­τα σε ζι­ζα­νιο­κτό­να



1.9.3.5. Το χρυ­σό ρύ­ζι [Golden Rice]



1.9.3.6. Γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­νοι μι­κρο­ορ­γα­νι­σμοί (ΓΤΜ)



1.9.3.6.1. Ένζυμα



1.9.4. ΓΤ ελαιοκράμβη ανθεκτική στο ζιζανιοκτόνο ROUNDUP (GT 73)



1.9.5. Παράδειγμα γενετικά τροποποιημένου αραβοσίτου GA21



1.9.6. Αραβόσιτος MON 863



1.9.7. Γνω­μο­δό­τη­ση για την Αρ­χι­κή Έκ­θε­ση Α­ξιο­λόγη­σης για την α­σφά­λεια του προ­ϊ­ό­ντος «Food products of genetically modified BtCRY1F maize line 1507 - Pioneer Overseas Corporation», στα πλαί­σια του Κα­νο­νι­σμού 258/97 και 1829/2003



1.9.8. Γε­νε­τι­κή τρο­πο­ποί­η­ση του φα­σο­λιού



1.9.9. Α­ξιο­λό­γη­ση ΓΤ ιχθύων για ζω­ο­τρο­φή



1.9.9.1. Δια­γο­νι­δια­κοί ιχθείς και κα­νο­νι­σμοί



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ



ΚΛΑΣ­Ι­ΚΕΣ ΜΕ­ΘΟ­ΔΟΙ ΓΤ (ΠΕ­ΡΙ­ΓΡΑ­ΦΗ ΜΕ­ΘΟ­ΔΩΝ, ΠΛΕ­Ο­ΝΕΚΤΗ­ΜΑ­ΤΑ, ΜΕΙΟ­ΝΕ­ΚΤΗ­ΜΑ­ΤΑ)



2.1. Μέ­θο­δοι α­νί­χνευ­σης



2.1.1. Μέ­θο­δοι για την ανί­χνευ­ση ΓΤΟ στις τρο­φές και τα τρό­φι­μα



2.1.1.1. Πο­σο­τι­κός προσδιο­ρι­σμός ΓΤΟ



2.1.1.1.1. Αντίδραση πολυμεράσης (PCR)



2.1.1.1.2. Ανοσομαγνητικός διαχωρισμός και σύγκριση με PCR



2.2. Kα­τευ­θυ­ντή­ριες γραμ­μές για τη δειγ­μα­το­λη­ψία και την α­νί­χνευ­ση γε­νε­τι­κώς τρο­πο­ποι­η­μέ­νων ορ­γα­νι­σμών



2.2.1. Γενικές αρχές



2.2.2. Αρχές που προβλέπονται στα πρωτόκολλα δειγματοληψίας



2.3. Αναλυτικά πρωτόκολλα / μέθοδοι ανάλυσης



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ



Ε­ΦΑΡ­ΜΟ­ΓΕΣ ΓΕ­ΝΕ­ΤΙ­ΚΗΣ ΤΡΟ­ΠΟ­ΠΟΙ­Η­ΣΗΣ ΣΕ ΦΥ­ΤΑ ΚΑΙ ΖΩ­Α



3.1. Α­ναγνώ­ρι­ση λει­τουρ­γί­ας γο­νι­δί­ων



3.2. Α­νθεκτικότητα σε έ­ντο­μα



3.3. Α­ντί­στα­ση σε ζι­ζα­νιο­κτό­να



3.4. Αν­θε­κτι­κό­τη­τα σε ιούς



3.5. Αρ­ρε­νο­στει­ρό­τη­τα



3.6. Εισαγωγή γονιδίων



3.7. Γενικά αποτελέσματα της γενετικής τροποποίησης στα φυτά



3.7.1. Ανησυχίες για τα αποτελέσματα και τις επιπτώσεις της γενετικής μηχανικής



3.8. Ε­φαρ­μο­γές σε ΓΤ λα­χα­νι­κά



3.9. Εφαρμογές της γενετικής τροποποίησης στη βελτίωση κτηνοτροφικών φυτών



3.9.1. Α­νά­πτυ­ξη αν­θε­κτι­κό­τητας έ­να­ντι ε­χθρών (έ­ντο­μα) σε κτη­νο­τρο­φι­κά φυ­τά με τη χρή­ση α­πο­μο­νω­μέ­νων γο­νι­δί­ων α­πό το βά­κι­λο της Θου­ριγ­γί­ας (Bacillus thurigiensis)



3.9.2. Α­νά­πτυ­ξη αν­θε­κτικό­τη­τας έ­να­ντι ε­χθρών (ιών) σε κτη­νο­τρο­φι­κά φυ­τά



3.9.3. Α­νά­πτυ­ξη αν­θε­κτι­κό­τητας σε κτη­νο­τρο­φι­κά φυ­τά έ­να­ντι των ζι­ζα­νί­ων



3.10. Εφαρμογές της γενετικής τροποποίησης στην τεχνολογία τροφίμων



3.10.1. Η χρήση της κλα­σι­κής Γε­νε­τι­κής Βελ­τί­ω­σης στην μεί­ω­ση των ε­πι­πέ­δων των αλ­λερ­γιο­γό­νων στα τρό­φι­μα



3.10.2. Η χρή­ση της Γε­νε­τι­κής Μη­χα­νι­κής στη μεί­ω­ση των ε­πι­πέ­δων των αλ­λερ­γιο­γό­νων στα τρό­φι­μα



3.10.2.1. Α­ντι­πλη­ρο­φο­ρια­κό mRNA



3.10.2.2. Διά­σπα­ση των εν­δο­μο­ρια­κών δι­σουλ­φι­δι­κών δε­σμών των αλ­λερ­γιο­γό­νων μέ­σω της οι­κο­γέ­νειας των θειο­ρε­δο­ξι­νών



3.11. Επιπτώσεις της γενετικής τροποποίησης στον άνθρωπο



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ



ΝΟ­ΜΟ­ΘΕ­ΣΙΑ ΤΗΣ Ε­Ε ΚΑΙ Η­ΠΑ ΓΙΑ ΓΤ (ΚΑΛ­ΛΙΕΡ­ΓΕΙΑ, ΠΑ­ΡΑ­ΓΩ­ΓΗ ΓΤ, ΕΙ­ΣΑ­ΓΩ­ΓΕΣ ΚΑΙ ΕΞΑ­ΓΩ­ΓΕΣ Α­ΠΟ/ΠΡΟΣ ΤΡΙ­ΤΕΣ ΧΩ­ΡΕΣ)



4.1. Γε­νε­τι­κά Τρο­πο­ποι­η­μέ­νοι Ορ­γα­νι­σμοί (ΓΤΟ) στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση



4.2. Κατευθυντήριες γραμμές για τη συνύπαρξη ΓΤ, συμβατικών και βιολογικών καλλιεργειών (2003/556/ΕΚ 23-07-2003)­



4.2.1. Γενικές αρχές των κατευθυντηρίων γραμμών



4.2.2. Ενδεικτικός κατάλογος μέτρων για συνύπαρξη ΓΤ και συμβατικών καλλιεργειών



4.3. Περισσότερα για την Οδηγία 90/219 και την τροποποίηση της Οδηγίας 90/219 (2001/204)



4.3.1 Ο­ΔΗ­ΓΙΑ 90/219/Ε­ΟΚ για την πε­ριο­ρι­σμέ­νη χρή­ση γε­νε­τι­κών τρο­πο­ποι­η­μέ­νων μι­κρο­ορ­γα­νι­σμών με σκο­πό την προ­στα­σί­α της ανθρώ­πι­νης υ­γεί­ας και του πε­ρι­βάλ­λο­ντος



4.3.2. Πα­ράρ­τη­μα Ι : Κρι­τή­ρια για την κα­τά­τα­ξη ΓΤ μι­κρο­ορ­γα­νι­σμών στην Ο­μά­δα Ι



4.3.3. Παράρτημα ΙΙ: Παράμετροι αξιολόγησης της ασφάλειας που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη



4.3.4. 2001/204/ΕΚ: Α­πό­φαση του Συμ­βου­λί­ου, της 8ης Μαρ­τί­ου 2001, για την τρο­πο­ποί­η­ση της ο­δη­γί­ας 90/219/Ε­ΟΚ, ό­σον α­φο­ρά τα κρι­τή­ρια α­ξιο­λό­γη­σης της α­σφά­λειας για την αν­θρώ­πι­νη υ­γεία και το πε­ρι­βάλ­λον ο­ρι­σμέ­νων τύ­πων γε­νε­τι­κώς τρο­πο­ποι­η­μέ­νων μι­κρο­ορ­γα­νι­σμών



4.3.4.1. Εισαγωγή



4.3.4.2. Γενικά κριτήρια



4.3.4.2.1. Ε­ξακρί­βω­ση/ε­πι­βε­βαί­ω­ση στε­λέ­χους



4.3.4.2.2. Τεκ­μη­ρί­ω­ση α­σφα­λεί­ας



4.3.4.2.3. Γε­νε­τι­κή στα­θε­ρό­τη­τα



4.3.4.3. Ειδικά κριτήρια



4.3.4.3.1. Αρ­νη­τι­κή πα­θογέ­νεια



4.3.4.3.1.1. Αρ­νη­τι­κή το­ξι­κο­γέ­νεια



4.3.4.3.1.2. Αρ­νη­τι­κή αλ­λερ­γιο­γέ­νεια



4.3.4.3.2. Α­βλα­βείς μη ο­μα­λά πα­ρα­γό­με­νοι παρά­γο­ντες



4.3.4.3.3.Με­τα­φο­ρά γε­νε­τι­κού υ­λι­κού



4.3.4.3.4. Α­σφά­λεια για το πε­ρι­βάλ­λον σε περί­πτω­ση α­κούσιας και ση­μα­ντι­κής α­πώ­λειας ε­λέγ­χου



4.4. Ε­πι­σή­μαν­ση



4.4.1. Κα­τη­γο­ριο­ποί­η­ση ε­πι­σή­μαν­σης



4.4.1.1. Ε­πι­σή­μαν­ση προ­συ­σκευα­σμέ­νων ΓΤΤ



4.4.1.2. Ε­πι­σή­μαν­ση μη προ­συ­σκευα­σμέ­νων ΓΤΤ



4.5. Ι­χνη­λα­σι­μό­τη­τα ΓΤ τρο­φί­μων



4.5.1. Α­παι­τή­σεις ι­χνη­λα­σι­μό­τη­τας



4.5.1.1. Προ­ϊ­ό­ντα συ­σκευα­σμέ­να ή χύ­δην που α­πο­τε­λού­νται α­πό ή πε­ριέ­χουν ΓΤΟ (Άρ­θρο 4)



4.5.1.2. Προ­ϊ­ό­ντα συ­σκευα­σμέ­να ή χύ­δην που πα­ρά­γο­νται α­πό ΓΤΟ (Άρ­θρο 5)



4.5.2. Πε­ρι­πτώ­σεις στις ο­ποί­ες ο φο­ρέ­ας δια­κί­νη­σης δεν υ­πο­χρε­ού­ται να δια­τη­ρεί τις πλη­ρο­φο­ρί­ες που α­να­φέ­ρο­νται στα ση­μεί­α 1 και 2



4.5.2.1. Δια­κί­νη­ση χύ­δην προ­ϊό­ντων



4.5.2.2. Δια­κί­νη­ση συ­σκευα­σμέ­νων προ­ϊ­ό­ντων



4.5.3. Ι­χνη­λα­σι­μό­τη­τα των ΓΤΟ κα­θώς και των Τρο­φί­μων και Ζω­ο­τροφών που προ­έρ­χο­νται α­πό αυ­τούς



4.5.4. Κα­νο­νι­σμός για την Ι­χνη­λα­σι­μό­τη­τα



4.5.5. Ι­χνη­λα­σι­μό­τη­τα και HACCP



4.5.6. Ο­φέ­λη



4.5.7. Κό­στος



4.5.8. Α­ντί­θε­τες α­πό­ψεις



4.5.9. Α­νά­πτυ­ξη συ­στη­μά­των ι­χνηλα­σι­μό­τη­τας



4.5.10. Πα­ρα­κο­λού­θη­ση ι­χνη­λα­σιμό­τη­τας



4.5.11. Ι­χνη­λα­σι­μό­τη­τα στην ε­πε­ξερ­γα­σί­α αλιευμάτων



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ



ΒΙΟ­Α­ΣΦΑ­ΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑ­ΡΑ­ΚΟ­ΛΟΥ­ΘΗ­ΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΕ­ΤΙ­ΚΑ ΤΡΟ­ΠΟ­ΠΟΙ­Η­ΜΕ­ΝΩΝ ΠΡΟ­Ϊ­Ο­ΝΤΩΝ



5.1. Εισαγωγή



5.2. Πλαί­σιο της Βιο­α­σφά­λειας στη Γε­νετι­κή Τρο­πο­ποί­η­ση



5.3. Πα­ρα­κο­λού­θη­ση των Γε­νε­τι­κά τρο­πο­ποι­η­μέ­νων φυ­τών με­τά την εισαγωγή τους



5.3.1. Κρι­τή­ρια ε­πι­λο­γής των ε­μπλε­κό­με­νων ορ­γα­νι­σμών



5.3.2. Συ­μπε­ρά­σμα­τα



5.4. Πλαί­σιο α­σφά­λειας ΓΤ τρο­φί­μων και συ­στα­τι­κών αυ­τών



5.4.1. Έ­λεγ­χοι α­σφά­λειας μη ε­πε­ξερ­γα­σμέ­νων τρο­φί­μων σε πει­ρα­μα­τό­ζω­α



5.4.2. Μελ­λο­ντι­κές προ­ο­πτι­κές



5.4.3. Αρ­χές ε­κτίμη­σης οι­κο­λο­γι­κών κιν­δύ­νων



5.5. Συζήτηση



5.5.1. Α­σφά­λεια τρο­φί­μων και δια­τρο­φή



5.5.2. Κοι­νω­νι­κές και οι­κο­νο­μι­κές ε­πι­πτώ­σεις



5.5.3. Η­θι­κά ζη­τή­μα­τα



5.5.4. Ρυθ­μι­στι­κά ζη­τή­μα­τα



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΕΚΤΟ



ΤΕ­ΧΝΙ­ΚΕΣ ΑΡ­ΧΕΣ Ε­ΦΑΡ­ΜΟ­ΓΗΣ ΓΕ­ΝΕ­ΤΙ­ΚΗΣ ΤΡΟ­ΠΟ­ΠΟΙ­Η­ΣΗΣ, ΒΙΟ­Α­ΣΦΑ­ΛΕΙΑ, Α­ΝΑ­ΣΚΟΠΗ­ΣΗ ΚΙΝ­ΔΥ­ΝΩΝ ΚΑΙ Ω­ΦΕ­ΛΕΙΩΝ



6.1. Αρ­χές και μέ­θοδοι γε­νε­τι­κής τρο­πο­ποί­η­σης



6.1.1. Με­τα­σχη­μα­τι­σμός φυ­τών με το Agrobαcterium tumefaciens



6.1.1.1. Αρ­χή της με­θό­δου



6.1.1.2. Το βα­κτή­ριο και τα πλα­σμί­διά του



6.1.1.3. Η δια­δι­κα­σί­α προ­σβο­λής



6.1.1.4. Πε­ρι­γρα­φή της με­θό­δου



6.1.1.5. Ε­πι­λο­γή των με­τα­σχη­μα­τι­σμέ­νων φυ­τών (SCREENING)



6.1.1.6. Μι­κρού με­γέ­θους Ti-πλα­σμί­δια και α­νά­πτυ­ξη δυα­δι­κών πλα­σμι­δια­κών φο­ρέ­ων



6.1.2. Τρο­πο­ποί­η­ση φυ­τών με μι­κρο­έ­γχυση



6.1.3. Με­τα­σχη­μα­τι­σμός φυ­τών με βομ­βαρ­δι­σμό σω­μα­τι­δί­ων



6.1.4. Με­τα­σχη­μα­τι­σμός πρω­το­πλα­στών



6.1.5. Ε­φή­με­ρη έκ­φρα­ση



6.2. Ε­φαρ­μο­γές της γε­νε­τι­κής τρο­πο­ποί­η­σης στη γε­ωρ­γί­α



6.2.1. Α­νθεκτικότητα σε έ­ντο­μα



6.2.2. Αν­θε­κτι­κό­τη­τα σε ζιζα­νιο­κτό­να



6.2.3. Αν­θε­κτι­κό­τη­τα σε ιούς



6.2.4. Γο­νί­δια-δεί­κτες και γο­νί­δια-ι­χνη­λά­τες



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ



ΒΙΟ­ΤΕΧΝΟ­ΛΟ­ΓΙΑ - ΠΕ­ΡΙ­ΒΑΛ­ΛΟΝ – ΥΓΕΙΑ



7.1. Επιπτώσεις ΓΤ φυτών στο περιβάλλον



7.1.1. Αυ­ξη­μέ­νη χρή­ση ζι­ζα­νιο­κτό­νων



7.1.2. Συ­νέ­πειες στο έ­δα­φος



7.1.3. Κα­τα­στρο­φή της οι­κο­λο­γί­ας μιας πε­ριο­χής



7.1.4. Α­πώ­λεια ωφέ­λι­μων ε­ντό­μων



7.1.5. Αδυναμία περιορισμού της γο­νι­δια­κής μό­λυν­σης



7.1.6. Αλ­λα­γή της χρή­σης της γης



7.2. Συνοπτική παρουσίαση ερευνών σχετικών με κινδύνους στην υγεία προερχόμενους από τη γενετική τροποποίηση από τη διεθνή βιβλιογραφία



7.2.1. Κα­τα­γε­γραμ­μέ­νοι θά­να­τοι α­πό ΓΤ προ­ϊ­ό­ντα



7.2.2. Σο­βα­ρές αλ­λερ­γι­κές επι­πτώ­σεις



7.2.3. Πρό­κλη­ση καρ­κί­νου ε­ξαι­τί­ας ΓΤ προ­ϊ­ό­ντων



7.2.4. Αύ­ξη­ση των κρου­σμά­των προ­σβολής βα­κτη­ρια­κής ή ιο­γε­νούς φύ­σης



7.2.5. Κίν­δυ­νοι λό­γω αν­θε­κτι­κό­τη­τας σε α­ντι­βιο­τι­κά



7.2.6. Εμ­φά­νι­ση το­ξι­κό­τη­τας και υ­πο­βάθ­μι­ση της δια­τρο­φι­κής ποιό­τη­τας



7.3. Περιβάλλον



7.3.1. Γε­νι­κή δια­τα­ρα­χή των φυ­σι­κο­χη­μι­κών ι­διο­τή­των του ε­δά­φους



7.3.2. Α­νά­πτυ­ξη φαι­νο­μέ­νων ε­δα­φι­κής στει­ρό­τη­τας και γε­νι­κό­τε­ρης ε­δα­φι­κής μό­λυν­σης



7.3.3. Εν­δε­χό­με­νες ε­πι­πτώ­σεις κα­τα­νά­λωσης ΓΤ τρο­φί­μων στο πε­ρι­βάλ­λον



7.4. Φυτά



7.4.1. Πα­ρα­γω­γή υ­περ­ζι­ζα­νί­ων



7.5. Δένδρα



7.5.1. Κα­τα­στρο­φή των δα­σών



7.5.2. Δη­μιουρ­γί­α δέν­δρων-κα­τα­στρο­φέ­ων



7.6. Έντομα



7.6.1. Πα­ρα­γω­γή υ­πε­ρε­χθρών



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ



ΓΤΤ ΚΑΙ ΚΑ­ΤΑ­ΝΑ­ΛΩ­ΤΗΣ (ΣΥ­ΜΠΕ­ΡΙ­ΦΟ­ΡΑ ΚΑ­ΤΑ­ΝΑ­ΛΩ­ΤΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΓΤΤ ΣΕ ΕΥ­ΡΩ­ΠΗ, Η­ΠΑ ΚΑΙ ΙΑ­ΠΩ­ΝΙΑ)



8.1. Τα πι­στεύ­ω των κα­τα­να­λω­τών ε­νά­ντια στους ΓΤΟ - Δια­φο­ρές με­τα­ξύ χω­ρών



8.2. Οι πα­ρά­γο­ντες που ε­πη­ρε­ά­ζουν τη συ­μπε­ρι­φο­ρά των καταναλωτών για τα ΓΤ τρό­φι­μα



8.3. Θέ­μα­τα συ­ζή­τη­σης



8.4. Αρχές αντίληψης επικινδυνότητας



8.4.1. Ποιο­τι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ε­πι­κιν­δυ­νό­τη­τας



8.4.2. Ποιο­τι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ω­φε­λειών



8.4.3. Εφαρμογές στα τρόφιμα



8.4.4. Λει­τουρ­γί­ες ε­πικοι­νω­νί­ας κιν­δύ­νων-ω­φέ­λειας



8.4.5. Μέ­θο­δοι α­ξιο­λό­γησης



8.5. Συ­μπε­ρι­φο­ρά καταναλωτών για ΓΤ αλιεύματα



8.5.1. Δράση μη κυβερνητικών οργανισμών (ΜΚΟ)



8.5.2. Καταναλωτής και ΓΤ ψά­ρια



8.5.3. Καταναλωτής και ΓΤ τρό­φι­μα



8.5.4. Ε­φαρ­μο­γές και χρή­σεις προ­ϊ­ό­ντων ΓΤ και Γε­νε­τι­κής Μη­χα­νι­κής



8.5.4.1. Ε­φαρ­μογές ΓΤ προ­ϊ­ό­ντων σε τρό­φι­μα και μη τρό­φι­μα



8.5.4.2. Βιο­τεχνο­λο­γι­κές μέ­θο­δοι για τον έ­λεγ­χο νο­θεί­ας



8.5.4.3. Ε­φαρ­μο­γή Χημειομετρίας/ α­νά­λυ­σης πολ­λα­πλών με­ταβλη­τών στα ΓΤ προ­ϊ­ό­ντα



8.5.5. Πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κά ζη­τή­μα­τα



8.5.6. Συμπε­ρά­σμα­τα



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ENATO



ΜΕΛ­ΛΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟ­ΟΠΤΙ­ΚΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΓΤΤ-ΒΙΟ­Η­ΘΙ­ΚΗ



9.1. Μελ­λο­ντι­κές προ­ο­πτι­κές



9.2. Μελ­λο­ντι­κές προ­ο­πτικές νέ­ων ΓΤ τρο­φί­μων



9.3. Βιο­η­θι­κή



9.4. Μεταλλαγμένα και ηθική



ΚΕ­ΦΑ­ΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ



Ε­ΦΑΡ­ΜΟ­ΓΗ ΤΗΣ ΜΕ­ΛΕ­ΤΗΣ Α­ΣΤΟ­ΧΙΑΣ και ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Failure Mode & Effect Analysis (FMEA) ΣΕ ΤΡΟ­ΦΙ­ΜΑ ΠΟΥ ΠΙ­ΘΑ­ΝΩΣ ΠΕ­ΡΙΕ­ΧΟΥΝ ΓΤ ΣΥ­ΣΤΑ­ΤΙ­ΚΑ



10.1. Εισαγωγή



10.2. Πε­ρι­γρα­φή

10.3. Με­θο­δο­λο­γί­α



10.4. Α­πο­τε­λέ­σμα­τα



10.4.1. Α­πο­τε­λέ­σμα­τα προ­καταρ­κτι­κής α­νά­λυ­σης κιν­δύ­νων



10.4.2. Α­πο­τε­λέ­σμα­τα α­νά­λυσης δεν­δρο­γράμ­μα­τος α­στο­χί­ας



10.4.3. Α­πο­τε­λέ­σμα­τα με­λέτης α­στο­χί­ας



10.4.4. Έ­λεγ­χος πρώ­των υ­λών



10.5. Σύ­στη­μα πρό­λη­ψης ΓΤΟ



ΒΙ­ΒΛΙΟ­ΓΡΑ­ΦΙΑ



ΠΑ­ΡΑΡΤΗ­ΜΑ

ΠΕ­ΡΙ­ΛΗ­ΨΗ ΑΙ­ΤΗ­ΣΗΣ ΓΙΑ ΓΤ ΦΥ­ΤΑ ΚΑΙ ΠΑ­ΡΑΓΟ­ΜΕ­ΝΑ ΤΡΟ­ΦΙ­ΜΑ ΚΑΙ ΖΩ­Ο­ΤΡΟ­ΦΕΣ



ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ