Οικονομική γεωργικών εκμεταλλεύσεων

Οικονομική γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Γεωργική μικροοικονομία

Μετά παρέλευση 20ετίας από την Α' έκδοση προβαίνουμε στη Β' έκδοση του παρόντος βιβλίου όχι απλώς για να εκσυγχρονίσουμε τα αριθμητικά παραδείγματα και να τα εκφράσουμε σε ευρώ, αλλά κυρίως διότι ο κλάδος της Οικονομικής των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων καλείται να παίξει σήμερα σημαντικό ρόλο στην οργάνωση των σύγχρονων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, αφού ο ανταγωνισμός τους έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις.
Πράγματι, οι σημερινές γεωργικές εκμεταλλεύσεις της χώρας μας πρέπει να αναδιοργανωθούν και να εκσυγχρονισθούν τόσο στον τομέα της παραγωγής, όσο και στον αντίστοιχο της διάθεσης των γεωργικών προϊόντων για να μπορέσουν να επιζήσουν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Σήμερα περισσότερο από άλλοτε κάθε παραγωγός πρέπει να πορεύεται με βάση τους κανόνες: τι να παράγει, πόσο να παράγει, πώς να παράγει και πότε να παράγει. Κι αυτό, γιατί οι απαιτήσεις του καταναλωτικού κοινού είναι αρκετά αυξημένες σε σχέση με το παρελθόν τόσο ως προς την ποιότητα των παραγόμενων και προσφερόμενων προϊόντων, όσο και ως προς την τιμή αυτών, δηλ. οι καταναλωτές απαιτούν προϊόντα καλύτερης ποιότητος και όσο το δυνατόν φθηνότερα, ανεξαρτήτως τόπου προέλευσης αυτών. Προς την κατεύθυνση αυτή συνηγορεί η κατάργηση των δασμών και το άνοιγμα της αγοράς στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και διεθνώς. Αν ληφθεί υπόψη ότι με τη συνεχώς βελτιούμενη τεχνολογία τα παλαιά συγκριτικά πλεονεκτήματα έχουν χάσει την αξία τους, τότε μπορεί να λεχθεί ότι ο υγιής ανταγωνισμός θα στηριχθεί στο χαμηλό κόστος παραγωγής και στην προσφορά καλύτερης ποιότητος προϊόντων.
Για το λόγο αυτό προσθέσαμε στην παρούσα έκδοση δύο κεφάλαια, εκ των οποίων το ένα περιλαμβάνει τον υπολογισμό και την ανάλυση του κόστους παραγωγής των γεωργικών προϊόντων, ενώ το άλλο αναφέρεται στη μεθοδολογία αναδιοργάνωσης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων κυρίως σ' αυτή που λαμβάνει υπόψη τον κίνδυνο και την αβεβαιότητα έτσι ώστε να καταστούν ανταγωνιστικές στην παγκόσμια αγορά. Παράλληλα το κεφάλαιο «εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων» αναδιαρθρώνεται και αντικαθίσταται από το κεφάλαιο «προβλήματα ελληνικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων και τρόποι αντιμετώπισης αυτών» που ταιριάζει περισσότερο στην παρούσα χρονική περίοδο.
Πιστεύουμε ότι το βιβλίο αυτό είναι αναγκαίο πρωτίστως για τους διδάσκοντες το μάθημα της διοίκησης και διαχείρισης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στους φοιτητές της γεωπονίας, κατεύθυνσης αγροτικής οικονομίας, και στους σπουδαστές των τεχνολογικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της αντίστοιχης κατεύθυνσης. Παράλληλα όμως θεωρείται απαραίτητο βοήθημα τόσο για τους γεωπόνους που ασχολούνται ή θα ασχοληθούν με την οργάνωση των γεωργικών μας εκμεταλλεύσεων ως συμβούλων των παραγωγών, όσο και για τους νέους κυρίως αγρότες που είναι υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων να καταστήσουν τις εκμεταλλεύσεις τους ανταγωνιστικές. Στο περιεχόμενο του βιβλίου αυτού συμπυκνώνεται η μακρόχρονη εμπειρία μας τόσο από τη διδασκαλία του σχετικού μαθήματος, πολύ δε περισσότερο από την τεχνικοοικονομική ανάλυση εκατοντάδων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και κλάδων γεωργικής παραγωγής.

Περιεχόμενα

Μέρος Πρώτο: Εισαγωγή στην Οικονομική των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
1ο Κεφάλαιο
Έννοια, Σκοπός, Εξέλιξη, Σχέσεις και Ρόλος της Οικονομικής των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Έννοια, λειτουργίες και περιεχόμενο της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Αντικείμενο, σκοπός και σημασία της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Ιστορική εξέλιξη της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
H θέση της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στα πλαίσια της αγροτικής οικονομικής
Σχέση της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με άλλους κλάδους της επιστήμης
H τεχνολογική πρόοδος και ο ρόλος της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων

2ο Κεφάλαιο
Βασικές Αρχές και Θεμελιώδεις Νόμοι της Οικονομικής των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
H εφαρμογή της οικονομικής θεωρίας και των αρχών της παραγωγής στην οικονομική των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Βασικές σχέσεις μεταξύ συντελεστών παραγωγής και παραγόμενων προϊόντων στο πλαίσιο της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Θεμελιώδεις έννοιες και αρχές του κόστους παραγωγής στην οικονομική των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Έννοια και σπουδαιότητα συγκριτικού πλεονεκτήματος στην οικονομική των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Αρχές διοίκησης και διαχείρισης γεωργικών εκμεταλλεύσεων

3ο Κεφάλαιο
Η Γεωργική Λογιστική, Εκτιμητική και Στατιστική στην Υπηρεσία της Οικονομικής των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Οι γεωργικοί λογαριασμοί και οι γεωργικές εγγραφές αναγκαία όργανα της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Η εκτίμηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων προϋπόθεση εκπλήρωσης της αποστολής της οικονομικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Η σημασία των οικονομικών μαθηματικών και της στατιστικής ανάλυσης για την οικονομική των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Ο ρόλος των πληροφοριών στην οικονομική των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην οικονομική των γεωργικών εκμεταλλεύσεων

Μέρος Δεύτερο: Συντελεστές Παραγωγής Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
4ο Κεφάλαιο
Το Έδαφος στο Πλαίσιο των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Έννοια, χαρακτηριστικά και κατηγορίες εδάφους
Το έδαφος ως βάση σχεδιασμού της παραγωγής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Παραγωγικότητα εδάφους και διατήρηση αυτής
Αξία και ενοίκιο εδάφους σε σύγκριση με την αξιοποίηση αυτού

5ο Κεφάλαιο
Η Εργασία στο Πλαίσιο των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Έννοια, χαρακτηριστικά και κατηγορίες εργασίας
Αμοιβή εργασίας και αξιοποίηση αυτής
Απαιτήσεις σε εργασία της γεωργικής εκμετάλλευσης και αντιμετώπιση αυτών
Βαθμός απασχόλησης γεωργικής οικογένειας
Μέτρηση μονάδος εργασίας και αποτελεσματικότητα αυτής
Οργανωτική και διαχειριστική ικανότητα παραγωγού

6ο Κεφάλαιο
Το Κεφάλαιο στο Πλαίσιο των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Έννοια, χαρακτηριστικά και διάκριση κεφαλαίου
Αμοιβή κεφαλαίου και επικερδής αξιοποίηση αυτού
Ανάγκες σε κεφάλαιο της γεωργικής εκμετάλλευσης
Αγροτική πίστη και σημασία της για τη γεωργική εκμετάλλευση

Μέρος Τρίτο: Τύποι, Μέγεθος και Μορφές Οργάνωσης Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
7ο Κεφάλαιο
Η Γεωργική Εκμετάλλευση ως Τεχνικοοικονομική Μονάδα Παραγωγής
Έννοια, περιεχόμενο και χαρακτηριστικά της γεωργικής εκμετάλλευσης
Χάρτης και σχέδιο παραγωγής της γεωργικής εκμετάλλευσης
Έννοια και διάκριση κλάδων γεωργικής παραγωγής
Κατάταξη γεωργικών εκμεταλλεύσεων

8ο Κεφάλαιο
Τύποι Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Έννοια και σημασία τύπων γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Μεθοδολογία και κριτήρια καθορισμού τύπων γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Θεωρία εκλογής κλάδων παραγωγής και συνδυασμός τους σε τύπους γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Διαμόρφωση τύπων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και παράγοντες που την επηρεάζουν
Ειδικευμένοι και μη ειδικευμένοι τύποι γεωργικών εκμεταλλεύσεων, αιτίες που τους προκαλούν και πλεονεκτήματα αυτών
Τύποι εκμεταλλεύσεων φυτικής, ζωϊκής και μικτής παραγωγής

9ο Κεφάλαιο
Μέγεθος Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Έννοια και κριτήρια προσδιορισμού του μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Μικρό και μεγάλο μέγεθος γεωργικών εκμεταλλεύσεων και συγκριτική παρουσίαση πλεονεκτημάτων αυτών
Μέγεθος γεωργικών εκμεταλλεύσεων βραχυχρόνια και μακροχρόνια σε συνδυασμό με τις οικονομίες και αντιοικονομίες αυτού
Αριστο, βιώσιμο και ισοδύναμο μέγεθος γεωργικής εκμετάλλευσης
Οικογενειακή γεωργική εκμετάλλευση και μέλλον αυτής
Οριακή γεωργική εκμετάλλευση
Γεωργική εκμετάλλευση μερικής απασχόλησης
Οργανική ή βιολογική γεωργική εκμετάλλευση

10ο Κεφάλαιο
Μορφές Οργάνωσης των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Ατομική γεωργική εκμετάλλευση
Συνεταιρική ή ομαδική γεωργική εκμετάλλευση
Συνεταιριστική γεωργική εκμετάλλευση
Γεωργική εκμετάλλευση που παράγει βάσει συμβολαίων

Μέρος Τέταρτο: Σχεδιασμός Παραγωγής Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
11ο Κεφάλαιο
Σχεδιασμός Παραγωγής Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και Λήψη Αποφάσεων υπό Συνθήκες Βεβαιότητος
Έννοια, σκοπός, αντικείμενο και μέθοδοι σχεδιασμού της παραγωγής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων υπό συνθήκες βεβαιότητος
Γεωργικός Προϋπολογισμός
Απλοποιημένος προγραμματισμός
Γραμμικός προγραμματισμός
Συμπληρωματικές μορφές του γραμμικού προγραμματισμού
Σύγκριση γεωργικού προϋπολογισμού, απλοποιημένου προγραμματισμού και οριακής ανάλυσης με το γραμμικό προγραμματισμό
Χρηματικός προϋπολογισμός

12ο Κεφάλαιο
Σχεδιασμός Παραγωγής Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και Λήψη Αποφάσεων υπό Συνθήκες Αβεβαιότητος
Έννοια και σημασία κινδύνου και αβεβαιότητος στο πλαίσιο των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Πηγές προέλευσης κινδύνου και αβεβαιότητος στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις
Αναμενόμενες ποσότητες και τιμές προϊόντων και συντελεστών παραγωγής και μεταβλητότητα αυτών
Λήψη αποφάσεων υπό συνθήκες κινδύνου και αβεβαιότητος στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις
Τρόποι μείωσης κινδύνου και αβεβαιότητος στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις

Μέρος Πέμπτο: Τεχνικοοικονομική Ανάλυση και Υπολογισμός Κόστους Παραγωγής και Οικονομικού Αποτελέσματος Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
13ο Κεφάλαιο
Ανάλυση Τεχνικοοικονομικών Δεδομένων Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Ανάλυση γεωργοτεχνικών δεδομένων
Ανάλυση γεωργοοικονομικών δεδομένων

14ο Κεφάλαιο
Υπολογισμός και Ανάλυση Κόστους Παραγωγής Γεωργικών Προϊόντων και Διατήρησης και Λειτουργίας Γεωργικών Μηχανημάτων
Έννοια και σημασία κόστους παραγωγής γεωργικών προϊόντων
Στοιχεία από τα οποία αποτελείται το κόστος παραγωγής ενός γεωργικού προϊόντος
Υπολογισμός κόστους παραγωγής ενός γεωργικού προϊόντος
Τρόποι διάρθρωσης και παρουσίασης του κόστους παραγωγής ενός γεωργικού προϊόντος
Κόστος διατήρησης και λειτουργίας γεωργικών μηχανημάτων

15ο Κεφάλαιο
Οικονομικότητα και Αποτελεσματικότητα Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Οικονομικότητα γεωργικών εκμεταλλεύσεων ως δείκτης έκφρασης του οικονομικού αποτελέσματος αυτής
Ανάλυση και σύγκριση ολόκληρης γεωργικής εκμετάλλευσης και κλάδων παραγωγής αυτής
Αποτελεσματικότητα γεωργικών εκμεταλλεύσεων και δείκτες μέτρησης αυτής

Μέρος Έκτο: Προβλήματα Ελληνικών Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
16ο Κεφάλαιο
Τεχνικοοικονομικός Εκσυγχρονισμός Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Μέγεθος γεωργικών εκμεταλλεύσεων και παραγωγικότητα αυτών
Σχεδιασμός παραγωγής γεωργικών εκμεταλλεύσεων
Eκμηχάνιση γεωργικών εκμεταλλεύσεων και παραγωγική απασχόληση οικογενειακής εργασίας
Οργάνωση αγοράς προμηθειών και διάθεσης προϊόντων
Τεχνικοοικονομική εκπαίδευση και κατάρτιση παραγωγών
Έρευνα και εφαρμογή των αποτελεσμάτων της σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης
Ρόλος γεωπόνου ως συμβούλου των παραγωγών που διευθύνουν γεωργικές εκμεταλλεύσεις

17ο Κεφάλαιο
Χρηματοδότηση Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και Αξιολόγηση Επενδυόμενου ή Χρησιμοποιούμενου Κεφαλαίου
Αξία χρήματος σε σχέση με το χρόνο
Έννοια, στάδια και προαπαιτούμενα αξιολόγησης επενδύσεων ή χρήσης του κεφαλαίου
Μέθοδοι αξιολόγησης επενδύσεων ή χρήσης κεφαλαίου
Αβεβαιότητα κατά την αξιολόγηση των επενδύσεων και αντιμετώπιση αυτής
Οικονομικότητα μιας επένδυσης και δυνατότητα αντιμετώπισης δανειακών υποχρεώσεων αυτής
Επενδύσεις διαφορετικής οικονομικής ζωής και διαφορετικού κόστους και εισοδήματος
Αλλοι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση των επενδύσεων ή της χρήσης του κεφαλαίου

Παράρτημα
Ειδικοί πίνακες απ' ευθείας υπολογισμού ορισμένων σχέσεων που αποτελούν τμήματα τύπων από τα οικονομικά μαθηματικά
Βιβλιογραφία