Λαχανοκομία

Λαχανοκομία
Οι σύγχρονες απαιτήσεις για επιτυχή άσκησή της

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1. Εισαγωγή
2. Οικονομική σημασία της Λαχανοκομίας
2.1. Βιβλιογραφία
3. Ιστορική εξέλιξη της καλλιέργειας λαχανοκομικών ειδών
 3.1. Βιβλιογραφία
4. Τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα και η άσκηση της Λαχανοκομίας
4.1. Νιτρορύπανση
4.1.1. Ευπρόσβλητες από νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης
ζώνες στη χώρα μας.
4.1.1.1. Κώδικας ορθής γεωργικής πρακτικής
4.1.1.2. Προγράμματα δράσης
4.1.2. Η κατάσταση μετά την εφαρμογή της οδηγίας
4.2. Στιβάδα του όζοντος
4.3. Κλιματική αλλαγή
4.3.1. Εθνικό πρόγραμμα μείωσης εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου (2000-2010)
4.3.2. Εθνική στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική
αλλαγή
4.3.3. Ανθρακικό αποτύπωμα
4.3.4. Υδατικό αποτύπωμα
4.4. Βιολογική παραγωγή
4.5. Ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής
4.5.1. GLOBALG.A.P
4.5.2. Agro 2.1, 2.2, 2.3 και 2.4
4.5.3. Tesco Nature’s Choice (TNC)
4.5.4. British Retail Consortium (BRC) Food
4.5.5. International Food Standard (IFS)
4.5.6. GLOBALG.A.P Risk Assessment on Social Practices (GRASP)
4.5.7. Crop for Processing (CfP)
4.5.8. Chain of Custody (CoC)
4.6. Πιστοποίηση
4.7.Ενισχύσεις
4.8. Οι απαιτήσεις της αγοράς και του σύγχρονου καταναλωτή
4.9. Βιβλιογραφία
5. Τύποι λαχανοκομικών εκμεταλλεύσεων
5.1. Συλλογή αυτοφυών ειδών
5.1.1. ∆ηλητηριάσεις
5.1.1.1. ∆ηλητηριάσεις από κατανάλωση αυτοφυών μανιταριών
5.1.1.2. ∆ηλητηριάσεις από κατανάλωση τάτουλα.
5.1.2. Υπολείμματα φυτοπροστατευτικών ουσιών
5.1.3. Βαρέα μέταλλα
5.1.4. Οξαλικά
5.2. Ερασιτεχνικές εκμεταλλεύσεις
5.2.1. Οικιακοί λαχανόκηποι
5.2.2. Αστικοί και περιαστικοί λαχανόκηποι - Ταρατσόκηποι
5.3. Εμπορικές εκμεταλλεύσεις.
5.3.1. Παραγωγή λαχανικών για νωπή κατανάλωση
5.3.1.1. ∆ιάθεση προϊόντων στις λαϊκές αγορές
5.3.1.2. ∆ιάθεση προϊόντων στον αγρό ή για συγκομιδή
‘self service’
5.3.1.3. ∆ιάθεση προϊόντων σε χονδρεμπόρους (της λαχαναγοράς και εκτός αυτής)
5.3.1.4. ∆ιάθεση προϊόντων στις αλυσίδες super markets
5.3.2. Παραγωγή λαχανικών για επεξεργασία από τη βιομηχανία
5.3.3. Παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού
 5.3.3.1. Παραγωγή σπόρου
 5.3.3.1.1. Κατηγορίες σπόρων
5.3.3.2. Παραγωγή αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού
5.3.3.3. Παραγωγή σπορόφυτων
5.4. Παραγωγή λαχανικών σε αστικό ή εσωτερικό περιβάλλον
5.5. Παραγωγή λαχανικών στο διάστημα
5.6. Βιβλιογραφία.
6. Ταξινόμηση και κατάταξη
6.1. Κατάταξη με βάση τη βοτανική συγγένεια
6.2. Κατάταξη με βάση την εποχή καλλιέργειας
6.3. Κατάταξη με βάση τη διάρκεια της καλλιέργειας
6.4. Κατάταξη με βάση τη διάρκεια του βιολογικού κύκλου
6.5. Κατάταξη με βάση το εδώδιμο τμήμα
6.6. Βιβλιογραφία
7. Σημασία του γενετικού υλικού
7.1. Κριτήρια επιλογής γενοτύπου
7.2. Γεύση και νοστιμιά
7.3. Στόχοι της δημιουργίας γενετικού υλικού
7.4. ∆ιαγονιδιακά (γενετικά τροποποιημένα) λαχανοκομικά είδη
7.5. Βιβλιογραφία
8. Πολλαπλασιασμός
8.1. Εγγενής πολλαπλασιασμός
8.1.1. Σπόρος
8.1.1.1. Χαρακτηριστικά του σπόρου
8.1.1.2. Βλάστηση και φύτρωμα
8.1.1.2.1. Λήθαργος
8.1.1.2.2. Κουφετοποίηση
8.1.1.3. ∆ιατήρηση του σπόρου
8.1.1.4. ∆ιάρκεια ζωής του σπόρου
8.1.2. Παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού από σπόρο
8.1.2.1. Παραγωγή σπορόφυτων
8.1.2.2. Παραγωγή ριζωμάτων σπαραγγιού
8.1.2.3. Παραγωγή κοκκαριού
8.1.3. Εμβολιασμός
8.1.3.1. Λόγοι που επέβαλαν τον εμβολιασμό
8.1.3.2. Επιλογή του κατάλληλου υποκειμένου
8.1.3.3. Μέθοδοι εμβολιασμού
8.1.3.3.1. Προσέγγιση των σπορόφυτων με γλωσσίδιο
8.1.3.3.2. Κοπή του εμβολίου και εισαγωγή του σε άνοιγμα του υποκειμένου
8.1.3.3.3. Πλάγια τομή και επαφή των σπορόφυτων
8.1.3.3.4. Οριζόντια τομή και επαφή των σπορόφυτων
8.1.3.4. Συνθήκες μετά τον εμβολιασμό
8.1.3.5. Κόστος παραγωγής
8.1.3.6. Επίδραση στην ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων
8.2. Αγενής πολλαπλασιασμός
8.2.1. Κόνδυλοι
8.2.2. Βολβοί
8.2.3. Παραφυάδες
8.2.4. Ξηρόφυτα
8.3. Βιβλιογραφία
9. Απαιτήσεις σε συνθήκες περιβάλλοντος
9.1. Θερμοκρασία
9.1.1. Θερμομονάδες
9.1.2. Θερμοπεριοδισμός
9.1.3. Εαρινοποίηση
9.2. Ηλιακή ακτινοβολία (Φως)
9.2.1. Ένταση ηλιακής ακτινοβολίας
9.2.2. ∆ιάρκεια ηλιακής ακτινοβολίας
9.3. Διοξείδιο του άνθρακα (CO2)
9.3.1. Η αύξηση του CO2 στο πλαίσιο της διαφαινόμενης κλιματικής αλλαγής
9.4. Σχετική υγρασία
9.5. Άνεμος
9.6. Νερό
9.6.1. Εκτίμηση των αναγκών σε νερό
9.6.2. Ποιότητα του νερού άρδευσης
9.7. Έδαφος
9.7.1. Η υφή (μηχανική σύσταση)
9.7.2. Ο αερισμός
9.7.3. Η αλατότητα και αλκαλίωση (νατρίωση)
9.7.4. Το pH
9.75. Η γονιμότητα
9.7.5.1. Άζωτο (Ν)
9.7.5.2. Φώσφορος (Ρ)
9.7.5.3. Κάλιο (Κ)
9.7.5.4. Ασβέστιο (Ca)
9.7.5.5. Μαγνήσιο (Mg)
9.7.5.6. Θείο (S)
9.7.5.7. Ιχνοστοιχεία
9.7.5.7.1. Βόριο (Β)
9.7.5.7.2. Σίδηρος (Fe)
9.7.5.8. Τοξικότητες
9.7.5.9. Ανταγωνισμός
9.7.6. Η θερμοκρασία
9.7.7. Η υγρασία
9.7.8. Οι οργανισμοί και οι μικροοργανισμοί
9.7.9. Αλληλοπάθεια-Αυτοτοξικότητα
9.7.10. Καλλιέργεια εκτός εδάφους (Υδροπονία)
9.7.10.1. Συστήματα
9.7.10.1.1. Ανοιχτά ή κλειστά συστήματα
9.7.10.1.2. Συστήματα με ή χωρίς υπόστρωμα
9.7.10.1.3. NFT (Nutrient Film Technique, Nutrient
Flow Technique)
9.7.10.1.4. Αεροπονία
9.7.10.1.5. Επίπλευση
9.7.10.1.6. Καλλιέργεια σε υπόστρωμα σε πλάκα, σάκο ή γλάστρα
9.7.10.1.7. Καλλιέργεια σε υπόστρωμα σε κανάλια ή αυλάκια
9.7.10.1.8. Κάθετη καλλιέργεια
9.7.10.1.9. Παραλλαγές
9.7.10.2. Εξοπλισμός
9.7.10.2.1. ∆εξαμενές
9.7.10.2.2. Αντλίες
9.7.10.2.3. Κεφαλή
9.7.10.2.4. Όργανα μέτρησης pH και EC
9.7.10.2.5. Φίλτρα
9.7.10.2.6. Σύστημα παροχής του θρεπτικού διαλύματος
9.7.10.2.7. Λοιπά εξαρτήματα-Αυτοματισμοί
9.7.10.3. Υποστρώματα
9.7.10.3.1. Πετροβάμβακας (rockwool)
9.7.10.3.2. Ελαφρόπετρα
9.7.10.3.3. Περλίτης
9.7.10.3.4. Άμμος
9.7.10.3.5. Υποδοχείς υποστρωμάτων
9.7.10.4. Θρεπτικά διαλύματα
9.7.10.4.1. Το νερό
9.7.10.4.2. Τα ανόργανα άλατα (λιπάσματα)
9.7.10.4.3. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC)
9.7.10.4.4. To pH
9.7.10.4.5. Η θερμοκρασία και το διαλυτό οξυγόνο
9.7.10.4.6. Σύνθεση θρεπτικών διαλυμάτων
9.7.10.4.7. Παρασκευή θρεπτικών διαλυμάτων
9.7.10.4.8. Έλεγχος, ρύθμιση και αλλαγή θρεπτικών διαλυμάτων
9.8. Το οικολογικό περιβάλλον της Ελλάδας
9.8.1. Η θερμοκρασία
9.8.2. Η ηλιακή ακτινοβολία
9.8.2.1. Η ηλιοφάνεια
9.8.2.2. Η φωτοπερίοδος (μήκος της ημέρας)
9.8.3. Το νερό
9.8.4. Η σχετική υγρασία
9.8.5. Ο άνεμος
9.8.6. Το χαλάζι
9.8.7. Άλλα κλιματικά φαινόμενα
9.9. Βιβλιογραφία
10. Προβλήματα και ζημίες από αντίξοες συνθήκες περιβάλλοντος
10.1. Θερμοκρασία
10.1.1. Χαμηλές θερμοκρασίες
10.1.2. Παγετός
10.1.2.1. Κρίσιμες θερμοκρασίες
10.1.2.2. Συμπτώματα ζημιών
10.1.2.3. Εκτίμηση ζημιών
10.1.2.4. Αντιπαγετική προστασία
10.1.3. Υψηλές θερμοκρασίες
10.1.4. Καύσωνας
10.2. Υπερβολικές ή άκαιρες βροχοπτώσεις
10.3. Πλημμύρα
10.4. Χαλάζι
10.5. Ανεμοθύελλα
10.6. Ασφάλιση της παραγωγής από φυσικούς κινδύνους
 10.6.1. Ιδιωτική ασφάλιση
10.7. Βιβλιογραφία
11. Καλλιεργητικές φροντίδες και εξοπλισμός
11.1. Αμειψισπορά
11.2. Κατεργασία εδάφους
11.3. Αντιμετώπιση εδαφογενών παθογόνων
11.3.1. Απολύμανση εδάφους
11.3.1.1. Χημική απολύμανση (Υποκαπνιστικά)
11.3.1.2. Ηλιοαπολύμανση
11.3.1.3. Αναερόβια απολύμανση
11.4. Ζιζανιοκτονία
11.5. Λίπανση
11.5.1. Καθορισμός της απαιτούμενης λίπανσης
11.5.1.1. Λίπανση καλλιεργειών στις ευπρόσβλητες από νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης ζώνες στη χώρα μας με βάση τον κώδικα ορθής γεωργικής πρακτικής και τα προγράμματα δράσης
11.5.1.2. Φυλλοδιαγνωστική
11.5.2. Οργανική και ανόργανη λίπανση
11.5.2.1. Κοπριά
11.5.2.2. Τυποποιημένα οργανικά λιπάσματα
11.5.2.2.1. Κομποστοποίηση
11.5.2.3. Χλωρή λίπανση
11.5.2.4. Ανόργανα λιπάσματα.
11.5.2.5. Βιοδιεγέρτες
11.5.3. Εφαρμογή της λίπανσης
11.5.3.1. Βασική λίπανση
11.5.3.2. Επιφανειακή λίπανση
11.5.3.2.1. Υδρολίπανση
11.5.3.3. ∆ιαφυλλική λίπανση
11.6. Εδαφοκάλυψη
11.7. Εγκατάσταση καλλιέργειας
11.7.1. Κατευθείαν σπορά στον αγρό
11.7.2. Μεταφύτευση σπορόφυτων
11.7.2.1. Μεταφυτευτική καταπόνηση
11.7.2.2. Σκληραγώγηση
11.7.3. Φύτευση
11.7.3.1. Κόνδυλοι πατάτας (πατατόσπορος)
11.7.3.2. Ριζώματα σπαραγγιού
11.7.3.3. Βολβοί κρεμμυδιού (κοκκάρι) και σκόρδου (βολβομερή)
11.7.3.4. Παραφυάδες και ξηρόφυτα αγκινάρας
11.7.4. Πυκνότητα φυτών
11.7.5. Εποχή
11.8. Θερμοκήπια
11.8.1. Εγκατάσταση θερμοκηπίου
11.8.2. Εξαερισμός
11.8.3. Θέρμανση
11.8.3.1. Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής αποδοτικότητας (ΣΗΘΥΑ)
11.8.3.2. Γεωθερμία
11.8.3.3. Παθητικό ηλιακό σύστημα
11.8.4. Σκίαση
11.8.5. Δροσισμός
11.8.6. Εμπλουτισμός με CO2
11.8.7. Εμπλουτισμός με αιθυλένιο
11.9. Χαμηλά σκέπαστρα
11.10. ∆ικτυοκήπια
11.11. Άρδευση
11.11.1. Μέθοδοι άρδευσης
11.11.1.1. Άρδευση με αυλάκια.
11.11.1.2. Άρδευση με καταιονισμό (τεχνητή βροχή και μικροεκτοξευτήρες)
11.11.1.3. Άρδευση με σταγόνες
11.12. Υποστύλωση-Υποστήριξη
11.13. Κλάδεμα
 11.13.1. Αφαίρεση βλαστών
11.13.2. Αφαίρεση κορυφής (κορυφολόγημα).
11.13.3. Αφαίρεση φύλλων
11.13.4. Αφαίρεση ανθέων και καρπιδίων
11.13.5. Κλάδεμα ανανέωσης
11.14. Καρπόδεση
11.14.1. Παραγωγή γόνιμης γύρης
11.14.2. Επικονίαση
11.14.2.1. Βομβίνοι
11.14.3. Γονιμοποίηση.
11.14.4. Παρθενοκαρπία
11.14.5. Ορμόνες καρπόδεσης
11.15. Φυτοπροστασία
11.15.1. Ολοκληρωμένη φυτοπροστασία
11.15.2. Ωφέλιμα έντομα
11.16. Βιβλιογραφία
12. Λοιπές απαιτήσεις
12.1. Εκπαίδευση, κατάρτιση και τεχνική υποστήριξη
12.2. Ανθρώπινη εργασία
12.3. Βιβλιογραφία
13. Συγκομιδή και χειρισμοί των προϊόντων
13.1. Στάδιο και χρόνος συγκομιδής
13.1.1. Mini ή baby λαχανικά
13.2. Κρισιμότητα του χρόνου συγκομιδής
13.3. Ώρα συγκομιδής στη διάρκεια της ημέρας
13.4. Μέθοδοι συγκομιδής
13.5. Τραυματισμός και μωλωπισμοί
13.6. Προετοιμασία για την αγορά
13.6.1. Καθάρισμα και πλύσιμο
13.6.2. Πρόψυξη
13.6.2.1. Υδρόψυξη
13.6.2.2. Πρόψυξη με πάγο
13.6.3. Τυποποίηση
13.6.4. Συσκευασία
13.6.4.1. Τροποποιημένη ατμόσφαιρα
13.7. ∆ιακίνηση και διατήρηση
 13.7.1. Εξειδικευμένοι χειρισμοί
 13.7.2. Θερμοκρασία
 13.7.2.1. Chilling injury
 13.7.3. Σχετική υγρασία
 13.7.4. Αναπνοή
 13.7.5. Αιθυλένιο
13.7.5.1. Παραγωγή
13.7.5.2. Βιοσύνθεση
13.7.5.3. ∆ράση.
13.7.5.4. Επιδράσεις
13.7.5.5. Πηγές
13.7.5.6. Προσδιορισμός
13.7.5.7. Έλεγχος και απομάκρυνση
13.7.6. Αερισμός
13.7.7. Μεταφορά των προϊόντων στην αγορά
13.7.8. Συνθήκες διακίνησης και διατήρησης στη χώρα μας
 13.8. Βιβλιογραφία
14. Απόδοση και παραγωγικότητα
14.1. Υπαίθριες και υπό κάλυψη καλλιέργειες
14.2. Καλλιέργειες στο έδαφος και εκτός εδάφους
14.3. Χρήση του προϊόντος και στάδιο συγκομιδής
14.4. Απόδοση και παραγωγικότητα στη χώρα μας
14.5. Βιβλιογραφία
15. Ποιότητα, προδιαγραφές, διάθεση και ποιοτικός έλεγχος
15.1. Ποιότητα
15.2. Προδιαγραφές, διάθεση και ποιοτικός έλεγχος
 15.2.1. Εμπορικές προδιαγραφές
15.2.1.1. Ορισμός του προϊόντος
15.2.1.2. ∆ιατάξεις που αφορούν στην ποιότητα
15.2.1.3. ∆ιατάξεις που αφορούν στην ταξινόμηση κατά μέγεθος
15.2.1.4. ∆ιατάξεις που αφορούν στα όρια ανοχής
15.2.1.5. ∆ιατάξεις που αφορούν στην παρουσίαση
15.2.1.6. ∆ιατάξεις που αφορούν στη σήμανση
15.2.2. Ουσίες που επιμολύνουν
 15.2.2.1. Νιτρικά
 15.2.2.2. Μόλυβδος
 15.2.2.3. Κάδμιο
 15.2.2.4. ∆εσοξυνιβαλενόλη και ζεαραλενόνη
15.2.3. Υπολείμματα φυτοπροστατευτικών προϊόντων
 15.3. Βιβλιογραφία
16. ∆ιατροφική αξία και ασφάλεια
16.1. ∆ιατροφικά συστατικά
16.1.1. Νερό
16.1.2. Υδατάνθρακες
16.1.3. Αμινοξέα και πρωτεΐνες
16.1.4. Λίπη
16.1.5. Ενέργεια
16.1.6. Βιταμίνες
16.1.6.1. Βιταμίνη Α
16.1.6.2. Βιταμίνη Β1 (θειαμίνη)
16.1.6.3. Βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη)
16.1.6.4. Βιταμίνη Β3 (νιασίνη)
16.1.6.5. Βιταμίνη Β5 (παντοθενικό οξύ)
16.1.6.6. Βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη)
16.1.6.7. Βιταμίνη Β7 ή Β8 (βιοτίνη)
16.1.6.8. Βιταμίνη Β9 (φολικά άλατα)
16.1.6.9. Βιταμίνη Β12 (κοβαλαμίνη)
16.1.6.10. Βιταμίνη C
16.1.6.11. Βιταμίνη D
16.1.6.12. Βιταμίνη E (τοκοφερόλη)
16.1.6.13. Βιταμίνη K (φυλλοκινόνη)
16.1.6.14. Ημερήσια πρόσληψη βιταμινών
16.1.7. Ανόργανα στοιχεία
16.1.7.1. Ασβέστιο (Ca)
16.1.7.2. Σίδηρος (Fe)
16.1.7.3. Φώσφορος (Ρ)
16.1.7.4. Κάλιο (Κ)
16.1.7.5. Μαγνήσιο (Mg)
16.1.7.6. Ψευδάργυρος (Zn)
16.1.7.7. Σελήνιο (Se)
16.1.7.8. Χαλκός (Cu)
16.1.7.9. Νάτριο (Na)
16.1.7.10. Ημερήσια πρόσληψη ανόργανων στοιχείων
16.2. Φυτικές ίνες
16.3. Αντιοξειδωτικά
16.4. Θειογλυκοζίτες
16.5. Συνεισφορά στην ανθρώπινη διατροφή
16.5.1. Βιοεμπλουτισμός
16.6. Φαρμακευτική αξία
16.7. Μη θρεπτικά, αλλεργιογόνα και τοξικά συστατικά
16.7.1. Νιτρικά
16.7.2. Αλκαλοειδή
16.7.3. Ασπαραγίνη
16.7.4. Οξαλικά
16.7.5. Βρογχοκηλογόνα
16.7.6. Αλλεργιογόνα
16.8. Παθογόνοι μικροοργανισμοί
16.8.1. COVID-19
16.9. Παράγοντες που επηρεάζουν τη διατροφική αξία και ασφάλεια
16.9.1. Βιολογική και συμβατική καλλιέργεια
16.9.2. Κλιματική αλλαγή
16.10. Βιβλιογραφία
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ